Biliyorsunuz sinemamızın 100. yılı nedeniyle pek çok etkinlik gerçekleştiriliyor, sinemamızın başlangıcı ve tarihi adına pek çok yazılı ve görsel bilgiye bu yıl daha rahat ulaşabiliyoruz. TSA‘nın yayına geçmesiyle, devletin biraz biraz arşiv ile sorunlarla ilgilenmeye başladığını söyleyebiliriz. Yeterli değil ancak oldukça cesaretlendirici bir yaklaşım olduğu ortada. Ama bir yerinde yine bir eksiklik çıkıyor…
Ülkemizde kendi kültürel değerlerimiz ile ilgili ve kurumlar ile ilgili arşivler zaman geçtikten sonra belli bir çevrenin içinde sıkışıp kalıyor. Bir de dile kolay 1 dünya savaşı geçirmiş üzerinden Kurtuluş savaşı ve 3 darbenin buldozer gibi geçtiği bir sinemadan bahsediyoruz. Ulaşmak çok zor olduğu gibi bazı insanların kendi malına dönüştüğü durumu da yaşanıyor galiba. Ama bu durum sadece sinemamız için geçerli değil tiyatromuzda aynı makus kaderi yaşıyor ve hatta Tiyatrocuların ayakta kalması ve yaşaması çok daha zor bir hal aldı günümüzde.
Anadolu gibi tiyatronun kültür mirasına ev sahipliği yapan bir coğrafyada bunları yazıyor olmak hiçte güzel değil elbet. Milet, Aspendos, Efes ve Bergama antik tiyatroları gibi bir döneme damgasını vurmuş Tiyatronun anavatanlarından birisi olarak sayabileceğimiz (milli eğitim öyle görmese de) bir ülkede yaşıyoruz. Ama hem siyasi hem de ekonomik gerçekler her şeyin önüne geçiyor. Tiyatro bir yolunu bulsa da “Tiyatrocu” hep zorluklarla mücadele etmek zorunda.
Bugün İstanbul şehir tiyatrolarının da temelini oluşturan Darulbedayi‘nin kuruluşunun 100. yılı. Istanbul şehir tiyatroları dediğimiz zaman Yeşilçam’ın temelini oluşturan bir gerçek dememiz yanlış olmaz. Pek çok karakter oyuncumuzun yetiştiği sahne tozunu soluduğu, sadece oyuncu değil kamera arkası içinde önemli bir temel bu. Ancak 100. yıl önce başladığını kabul ettiğimiz ama asıl ürünlerini özellikle Cumhuriyetin ilanı ile vermeye başlayan sinemamızı anarken Darülbedayi unutulmuşuz. Baksanıza resmi olarak kutlama yapılmıyor.
Ancak Filiz Terzi bugünü unutmadı. Uzun süredir Darulbedayi hakkında bir belgesel üzerine çalışan ve yukarıda bahsettiğim, arşive ulaşamama ve bilgi toplama konusunda her türlü sorunu yaşadığını bildiğimiz Filiz Terzi‘nin Cumhuriyet Gazetesinde “Aktör dediğin nedir ki...” isimli bir yazısı yayınlandı. (Utku Uluer)
Yazıdan bir iki not aldık. Biz de Filiz Terzi sayesinde Darülbedayi‘yi Sinematik Yeşilçam da anıyoruz : Yazının tamamını buraya tıklayıp okuyabilirsiniz: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kultur-sanat/86815/Aktor_dedigin_nedir_ki….html
Aktör dediğin nedir ki…
- İstanbul Şehir Tiyatroları‘nın temelini oluşturan Darülbedayi 100 yıl önce bugün kurulmuştu. Küçük Kemal, Hazım Körmükçü, Ahmet Muvahhit, Afife Jale tiyatromuza yalnızca gönüllerini değil, hayatlarını vermişlerdi. Başka ülkede olsaydı, ‘Bizim 100 yaşında tiyatromuz var!’ diye yer gök inlerdi…
- Hazım Körmükçü vefat ettiğinde 46 yaşındaydı. Atatürk’ten sonraki en kalabalık cenaze onundu. Tabutu İstiklal Caddesi’nden Zincirlikuyu’ya eller üzerinde taşındı.
- Afife, kendi isteğiyle Akıl Hastanesinde öldü. Akıl hastası olduğundan değil, orası ne de olsa “hastane” olduğu için. Sahneye çıkan ilk Türk kadınına Darülaceze’de ölmek yakışmazdı çünkü. 39 yaşındaydı.
- 25 Haziran 1914
- Ama kutlanmıyor ya bu yıl, boynu bükük ya Darülbedayi’nin. Sanki dünyanın en nadide sanat kurumlarından biri değilmiş de sıradan bir kurummuş gibi, bu ülkede tiyatro adına ne varsa onun ocağından çıkmamış gibi önemsenmeyen, gün be gün boşalan ama yenilenmeyen kadrolarıyla zayıflayıp küçülen, geleceği belirsiz.. buruk ya Darülbedayi. Aklıma, tiyatroya yalnızca gönüllerini değil, hayatlarını da verenler geldi. Darülbedayi 100 yaşındayken bile lütfedip hatırlanmıyorlarsa, boşuna ölmüşler demektir.
- Yazının orijinali: http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kultur-sanat/86815/Aktor_dedigin_nedir_ki….html
