Ve Vokalde, Yeşilçam Replikleri

Serhat Köksal, politik mizah yapmak için Topkapı bitpazarından video kaset formatında topladığı Yeşilçam filmlerindeki replik ve müziklerden yararlanmasa, bilmiyorum ne zaman, hangi müzisyen bunu akıl ederdi.

Köksal, özellikle “audio-visual”da “kes-yapıştır”ın günümüzle karşılaştırılamayacak kadar zor, hatta “deli işi” sayılabileceği zamanlarda, etkilendiği ses teknisyenleri Yorgo İliadis ve Tuncer Aydınoğlu ile efektçi Suudi Yılmaz‘ın kararlılığında, ’90’ların başında 2/5BZ adı altında art arda Yeşilçam’dan ses örneklerini bolca kullandığı kayıtlar paylaştı.

Filmlerdeki dublaj ve müzikleri, “Türk halkının bilinçaltına işlemiş sesler” olarak tanımlayan Köksal, salt üretimindeki teknikle saygı duymamanın imkansız olduğu, hissiyatını ve fikirlerini aktarmada bu sesleri araç olarak kullanmasıyla da hayranlık duyulan yol gösterici, müzisyenler için ufuk açıcı biri konumunda; Sivas katliamıyla ilgili “Şaka Etmiyorum” parçası da bunun en yetkin örneklerinden…

2/5BZ, başlangıç noktası olması dışında çıtayı da o kadar yükseğe koydu ki günümüzde Yeşilçam’dan ses örneklerine yer veren müzisyenler, karşılaştırılmaktan muaf olamıyor ya da 2/5BZ‘yi taklit etmiş gözükecekleri endişesi taşıyorlar.

Türkiye’deki müzik üretimine etkisi, Velvet Underground‘un punk akımına etkisiyle karşılaştırılabilecek 2/5BZ, ağırlıklı üniversite, hatta İstanbul’da okuyan öğrenciler arasında biliniyordu.

GURBETÇİLERDE YEŞİLÇAM ETKİSİ

Anaakım aracılığıyla müzik ve replik birlikteliğinin geniş kitlelerle buluşması ise 1995‘te çıkan Cartel albümüyle oldu. Almanya’da üç grubun bir araya gelip çıkardığı albüm, aynı zamanda Türkiye’de hip-hop ateşini de harlamıştı.

Cartel‘i oluşturan üç gruptan Karakan’ın parçalarında, “Zeki-Metin”li Devekuşu Kabare oyunlarından ses örnekleri yer alıyordu.

Video kaset furyasında seyrettikleri Yeşilçam filmleri, Türkiye ile önemli bağlantı kanalları arasında yer alan Almanya’daki ikinci kuşak “gurbetçi”lerden oluşan Karakan, ’97 tarihli “Al Sana Karakan” albümünde de Yeşilçam‘dan ses örnekleri kullandı. Hatta “Kapıkule’ye Kadar” parçası öncesi “skit*” olarak 1984 yapımı Almanya‘dan kesin dönüş yapan aileyi konu alan “Yavrularım” adlı filmden replikler yer aldı.

Bu iki albüm, hem Türkiye’de hip-hop üretiminin temellerini attı hem de bu tarzda, müzisyenlerin kafasına Yeşilçam filmlerinden ses örnekleri kullanabilecekleri fikrini yerleştirdi.

“AMA ARKADAŞLAR İYİDİR”

Başlangıçta Serhat Köksal‘ın da yer aldığı ZeN’den Murat Ertel, Levent Akman ve Emre Önel‘in, Derviş Zaim‘in kendine has havası olan, kült sayılabilecek ilk uzun metrajlı filmi Tabutta Rövaşata‘nın orijinal müziklerini yapmak için kurduğu BaBa Zula, bu parçaları ’96 yılında albüm olarak çıkardı. Albümde, grubun Ahmet Uğurlu, Tuncel Kurtiz ve Ayşen Aydemir‘in repliklerinin kullanıldığı 4 parçaya yer verildi. BaBa ZuLa‘nın başlangıcını da oluşturan albümde, özellikle yer aldığı parçaya adını veren “Ama Arkadaşlar İyidir” repliği, karikatürlerde geçecek kadar günlük sohbetlerde yerini aldı.

Yüzyıl başından itibaren müzik üretimi giderek ucuzlaştı, sadece bilgisayar ve bir DAW (Digital Audio Workstation) ile müzik üretmek ulaşılabilir hale geldi. 2/5BZ, Karakan ve BaBa Zula’nın çıkardığı bu albümlerden ziyadesiyle etkilenen ’90’larda yetişen müzisyenler, bu etkiyi üretimlerine de yansıttı.

YENİ NESİL”DEN ÖRNEKLER

“Eski tüfek” sayılabilecek rapçi Sagopa Kajmer, birçok kaydında gerek dublajlı yabancı filmlerden gerek Türk sinemasından birçok repliği “skit” olarak kullandı.

Rock grubu Kurban‘ın, Türk filmlerinden repliklerle biten ’99 tarihli çıkış parçası “Yalan”ı da unutmamak gerekiyor.

“Yeni nesil”de, dinlediklerim arasında, muhalif kimliği doğrultusunda Yeşilçam repliklerinin araç olarak kullanıldığı parçalara en iyi örnek olarak, “Mafya Şarkısı”nı gösterebilirim.

Yeşilçam filmlerinden bir anlatım meydana getirebilecek repliklerden havuz oluşturduğunu belirten Güney Erkurt, namıdiğer Saian Sakultah, birçok replik kullandığı bu şarkıda, Melih Gülgen‘in yönettiği 1975 yapımı “Babanın Oğlu” filminden Cüneyt Arkın’ın “Sana hırladım”. Hepinize hırladım. Bütün dünyaya hırladım. Bundan böyle ben onları ısıracağım, bütün dişlerimi göstereceğim” repliğini merkeze almış.

Saian’ın, bir “yeraltı dünyası” hikayesini, birincil tekil şahıs olarak o alemin jargonunu da kullanarak anlattığı “Kanunsuzlar” ise bolca avantür filmlerden repliklerin yanı sıra patlayan silah seslerini de adeta solo enstrüman olarak kullanmasıyla dikkati çekiyor.

Yeşilçam etkisiyle ve Yeşilçam Replikleri ile oluşturulan şarkının başka ilginç özelliği, adını da verdiği Barış Erçetin‘in yönettiği 2014 yapımı filme ilham kaynağı olması.

KONSERLERİNDE YEŞİLÇAM’I BEYAZ PERDEYE YANSITIYORLAR

Aslı Çiftçi ve Ahmet Semizer‘den oluşan İzmirli grup Kozmika‘ya, konserlerinde, beyaz perdeye yansıtıcıyla aktarılan Türk filmlerinden sahneler eşlik ediyor.

Özellikle 1960‘ların siyah-beyaz filmlerini seven, seslendirme sanatçılarının seslerini duyunca ister istemez gülümsediğini ve “çocuk neşeliliği”ni hatırladığı ifade eden Aslı Çiftçi, “Kırık Plak” filminden Zeki Müren‘in repliklerini kullandıkları “Deli” parçasına, bu repliklerden ilhamla söz yazmış.

“MASHUP”LAR

Yeşilçam Replikleri ağırlıkla bir/birden çok şarkıyı ve/veya şarkıların vokal bölümünü harmanlayarak yeni parça oluşturma tekniği denilebilecek “mashup”larda da yerini buluyor.

Bu tarz üretim yapanların en başarılılarından birisi, İnan Aran. Aran’ın da en çok ilgi gören parçalarının başında, “Nerdesin İstanbul” geliyor.

Parça, Kalan Müzik tarafından çıkarılan “Yeşilçam Şarkıları” toplama serisinde yer alan Sadri Alışık‘ın seslendirdiği şiiri “İstanbul Şehri” ile Godless Funk of Bonanza adlı az bilinen Alman rock grubunun “Natter” adlı parçasının neredeyse kusursuzca diyebileceğimiz şekilde bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş.

Vavien filminin akılda kalan repliği ise The Apples‘ın “Kol Hayom Bahalal” şarkısından bir bölümle, “İçine Atma” parçasında bir araya gelmiş.

MÜZİK RADARINA TAKILAN BAZI ÖRNEKLER

Farazi V Kayra ikilisi, “Mesela Yani” parçasında Kemal Sunal‘ın başrolünde olduğu “Korkusuz Korkak” filminden ses örnekleri kullanmış.

Sadri Alışık, müzisyenler tarafından Yeşilçam Replikleri sıklıkla kullanılan oyuncular arasında yer alıyor. Taylan Özgür Topçuoğlu projesi Nocna Mora ile Das Fasarya‘dan birer parçayı, Sadri Alışıklı parçalara örnek gösterebiliriz.

Mevcut müzik-sanat ortamlarına atarlanarak ara verdiğini açıklayan müzik projesi Böbrek Soundsystem‘den “Ben erkeğin kadınından hoşlanırım” replikli “Seks Dolu Bir Yaratığım Ben“:

Elektronik müziğe örnek, Hilal Seven‘in Bigeira Eternelle projesinden “Ben seni değil, resmini seviyorum” ile İpek İpekçioğlu‘nun Yılmaz Güney‘in 1971 yapımı Umutsuzlar filminden çok bilinen absürt sahnesinin kullanıldığı “Okumuş O…” parçalarını verebiliriz.

Ersen ve Dadaşlar‘ın “Dostlar Beni Hatırlasın” ile “Yıkılmayan Adam” filminden Memduh Ün ile Cüneyt Arkın‘ın repliği, Kolsuz Kahraman Wang Yu’nun miksinde bir araya geliyor. Yeşilçam Replikleri kullanılıyor…

Cüneyt Arkın sevgisiyle, en sevdiği repliklerini altına döşediği müzikle bir araya getiren Serdar Kuzuloğlu‘nun parçasını dinlemek, kendini yetersiz görüp parça yapmaya cesaret edemeyenleri harekete geçirebilir.

*Skit: ABD’li hip-hop üçlüsü De La Soul, ’89 yılında çıkan albümü “3 Feet High and Rising“de şarkı öncesi için kaydettikleri “skit” olarak adlandırılan skeçler de yer aldı. Günümüzde, film veya belgesellerden ses kayıtlarının parça öncesi veya sırasında kullanımı da, “skit” olarak adlandırılıyor.

Yazan ve Derleyen: Emre Umurbilir – Ve Vokalde Yeşilçam Replikleri

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir