Anadolu’nun zorla ve şiddet yoluyla kültürel olarak tamamen değiştiği, cumhuriyet tarihinin en kötü 2 günü: 6-7 Eylül 1955. Hoşgörü, birarada yaşamak, anlamak, kültür değerlerimiz, anadolu kültürü gibi pek çok kavramın büyük zarar gördüğü, değiştirildiği ve nedense yıllardır tamir edilemeye bile çalışmayan, ve unutturulmak istenilen 2 gün: 6-7 Eylül…
Bir Kadıköylü olarak en utandığım gündür. Yıllarca, neden bakkalımız Ermeni amca veya komşumuz Rum teyze antipatik ve içine kapanık derdik, hatta kızardık onlara… Sonra büyüdük, 12 Eylül’de yasaklanan kitapları bulduk okuduk ki meğer işin aslı başkaymış. Sonra baktık ki yıllardır yüzümüzü güldüren oyuncular, tiyatrocular, heyecanlar yaşatan futbolcular ile 60lara kadar Türkiye’nin çok farklı bir dokusu varmış. Yıllardır oynadığımız sokaktaki dikenli tellerle çevrili, kapalı kapılar arkasında terkedilmişçesine sessiz Ermeni Mezarlığının bambaşka bir hikayesi varmış.
Ben de bu sebpeten Sinematik Yeşilçam için takip ettiğim bazı sitelerden 6-7 Eylül ve o süreç üzerine bazı yazıları derlemeye çalıştım.
Özet olarak ilk yer vereceğim yazı Öteki Sinema‘nın editörü Murat Tolga Şen‘in 2010 yılında Yeşilçam’daki Ermeniler üzerine yazdığı ve her kelimesine katıldığım bir yazı.
Türk’ün Ermeni ile En Güzel Anlaştığı Yer: Yeşilçam
- Peki bir zamanların Yeşilçam işlerini ya da halk ağzıyla “Türk filmi”ni bu kadar özel ve farklı yapan şey neydi? İşte bazılarınız için oldukça mantıksız görünebilecek önermem de burada geliyor; O filmler “Türk filmi” değildi… O filmler “Türk” olduğu kadar “Ermeni” de olan filmlerdi!
- İlk Türk filmindeki hemen herkes gayrimüslimdi. Bu başlangıç sebebiyle olsa gerek, Yeşilçam ikliminde hiçbir zaman ayrımcılık olmadı. Eski filmlerin hala bir jeneriğe sahip olanlarını izlediğinizde özellikle teknik adamların adlarına dikkat edin. Orada pek çok Türk olmayan vatandaşımızın ismine rastlayacaksınız.
- Peki Kirkor Cezveciyan desem kim tanır? Halbuki tam 220 filmde oynamış kıymetlilerimizden biridir o ama ancak Kenan Pars dediğimizde hemen gelir fotoğrafı gözümüzün önüne…
- Ya “Bediaa!” diye bağıran Horoz Nuri amcamız Vahi Öz‘ün, Vahe Özinyan olduğunu kaç kişi bilir? Daha kimler, kimler var; Turgut Özatay, Danyal Topatan, Nubar Terziyan, rivayete göre Ayhan Işık…
