Fantastik Türk Sineması – Şeytan (Turkish Exorsist 1974)

metin erksan seytan banner

Fenomen korku filmi Exorcist’in Yeşilçam uyarlaması Şeytan’ı herkes hayal meyal hatırlar sanırım. Hatırlayanı bol da olsa çok az insan bu filmin bir Metin Erksan çalışması olduğunu bilir (Şahsen ben yakın zamana kadar bilmiyordum). Şeytan’ın altında Erksan’ın imzasını görmek ilk başta ister istemez şaşırtıyor, biraz durup soluklandığımızda ise çok manalı geliyor. Yeşilçam’da böylesine doğaüstü bir filmi çekecek başka bir yönetmen düşünebilir misiniz? Hafif sürreal, fazlasıyla cesur olmak gerek böyle bir iş için. Kısıtlı Erksan deneyimim bu iş için 70’lerdeki en doğru ismin kendisi olduğunu söylüyor diyebilirim.

Şeytan’ın özetini geçmeme sanırım gerek yok çünkü film, Exorcist’in hikaye olarakkarbon kağıdına kopyası. Wlliam Friedkin’in filmi hasılat rekorları kırınca Yeşilçam da ışık hızında bir kopyasını üretme ihtiyacı duyuyor haliyle. Bizi ilgilendiren kısımlar ise kopyalarken kalemin taşırdıkları, kıyıda köşede kalmış farklılıklar.

seytan 1974 mix pics

Öncelikle şunu söylemeliyim Şeytan özel efektlerindeki tüm ucuzluğa rağmen ürkütücü bir film. Bir filmin temel iskeletini Exorcist’ten alırsanız ne kadar kötü bir iş çıkarsanız da seyirciye gerginlik vereceğiniz aşikar. Özellikle Exorcist’i hikayedeki detayları unutacak kadar geçmiş vakitte seyrettiyseniz Şeytan tüm kötü efektlerine rağmen size kendini seyrettirecektir. Aslına bakarsanız efektlerin zamanı Yeşilçam için çok da kötü olmadığını bile söyleyebilirim. Evet, kukla Pazuzu tam bir kahkaha bombası ve lanetlenmiş küçük Gül’ün elektroşok tedavisi sırasında kendimden geçtim ama özellikle ilerki sahnelerdeki makyaj fena kotarılmamıştı (Tabii Exorcist’in efekt ve makyaj kalitesiyle kıyaslamıyorum, dönemin standartlarını kendime referans aldım).

Aşırı ölçüde Exorcist’in hikayesine bağlı kalmanın artıları ve eksileri var. Artılardan birisi Exorcist’i hiç bilmeyen biri için mükemmel bir hikaye sunacağınız. Ancak Şeytan’ın Yeşilçam’a katkısı bundan ziyade, karakterleri de kopyalayarak sinemamıza çok alışık olunmayan protagonist örnekleri sokması. Gül, Gül’ün annesi, yazar Tuğrul Bilge gibi karakterler çok da Yeşilçam’da alışık olduğumuz örnekler değil. Bu sebeple Şeytan’ın kopya bir film olması belki de o kadar da “kötü” bir durum değildi zamanı için.

Kopyacılığın getirdiği eksilere geldiğimizde ise şöyle bir durum görüyoruz; havada kalan çok nokta var. Filmin bazı noktalarda karakterlere verdirdiği tepkiler çok kafa karıştırıcı. Yerel dokudan uzaklaşılması tepkilere olumsuz bir absürdlük yüklüyor. Özellikle Komiser Kinderman’ın yerli versiyonu (kendisini Erol Samaç canlandırmakta) fazlasıyla havada kalıyor. Açıkçası Şeytan’ı efektlerinin ucuzluğundan değil de hikayeyi yerelleştirmek için sadece Hristiyanlık yerine İslam’ı kullanması, başka bir değişikliğe gitmemesinden dolayı yargılayabilirim.

seytan canan perver mix

Bu arada filmin oyuncu seçimlerini genel olarak beğendim. Canan Perver, Cihan Ünal ve Agah Hün zamanı için gerçekten iyi seçimlermiş. Gül’ün annesi Meral Taygun da iyi bir performans sunmuş. Sanırım Yeşilçam bu film için yönetmen ve oyuncu kadrosu olarak elinden geleni yapmış diyebiliriz.

Şeytan için son raddede şunu söyleyebilirim; Gus van Sant’ın 1998’de Pyscho için yaptığını yirmi dört sene evvelinde Metin Erksan biraz daha iyi bir şekilde Exorcist için yapmış. Açıkçası “possession” korkularını çok seven biri değilim ancak son yıllarda akılalmaz ölçüde artan cinli filmlere kıyasla Şeytan’a vereceğiniz yüz dakika çok daha manalı olacaktır.

Not: Exorcist’in meşhur haç sahnesini Şeytan bir şekilde bünyesinde barındırıyor ve haçı grotesk mektup açacağıyla değiştirerek iyi kurtarıyor.

Not 2: Filmin finalinde sanırım orijinal eserde olmayan bir dine dönüş sahnesi yeralmakta. Exorcist’te Şeytan’daki cami sahnesine benzer bir final sahnesi olduğunu hatırlamıyorum. Bu konuda okurlar beni aydınlatırsa sevinirim.

Yönetmen: Metin Erksan
Yapımcı: Hulki Saner
Senaryo yazarı: Yılmaz Tümtürk
Oyuncular
Cihan Ünal
Meral Taygun
Agah Hün
Canan Perver
Ergün Rona
İsmail Hakkı Şen
Erol Amaç

Yapım şirketi: Saner Film
Süre 101 dakika
Yapım yılı1974, Türkiye
Gösterim tarihi 1 Kasım 1974

Sinematik Yeşilçam için yazan: Yigilante Kocagöz

Film üzerine görsel galeri: (Görsellerin üzerlerine tıklayarak büyütebilirsiniz)

Editör notu:Duş sahnesi geceyarısı sineması dergisinden alınmıştır, bazı görseller internetten derlenmiştir.

3 thoughts on “Fantastik Türk Sineması – Şeytan (Turkish Exorsist 1974)

  1. Geri bildirim: yerli korku filmleri

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir