Stockholm ovası OTOBÜS (1974)

otobussb9Filmin açılışında karlı yolda ilerleyen hurda bir otobüs görüyoruz…

Arabayı süren 9 işçiyi İsveç‘in Stockholm şehrine götüren ilerleyen bölümlerde sahtekar olduğunu öğrendiğimiz filmdeki adı ile Ahmet Tekin bir yandan “rüya gibi her hatıra her yaşantı bana” şarkısı mırıldanır ve bir yandan da otobüsün içindekilere ulan nasıl da uyuttuk gümrükçeleri der…

Sonraki bölümlerde gümrükçünün de tezgahın bir parçası olduğunu öğreniyoruz. Ahmet Mekin istifini bozmaz hatta üste çıkar hatta azarlar otobüstekileri; “ne lan dut yemiş bülbül gibi düşünüyorsunuz kurtuldunuz lan medeniyet lan burası para lan para” der.

Mola verip yemek yedikleri zaman son sefalet içinde geçen günleri olduğunu sanırlar, filmde fazla diyolog yoktur hatta filmdekilerin isimleri hakkında bilgide edinmeyiz. Tuncel Kurtiz‘in kaybolduğunda sokakta Mehmet Mehmet diye haykırışları hariç .

Stockholm şehrine gelindiği zaman sahtekar 9 işçiden anlaştığı paranın üstüne birde hepsinin son kuruşuna kadar tüm paralarını ve pasaportunu polise kayıt ettircem diye alır ve yanlarından bir daha dönmemek üzere ayrılır .
Orayı terk ederken sokakta bir şarkı duyulur adeta sahtekarlığını belgeleyen asıl dram bundan sonra başlar cebinde bir tek kuruş bile olmayan otobüsün dışına bile çıkmaya korkan bu 9 yabancı kişi şimdi ne yapacaktır? açlık susuzluk ve çaresizlik bir kere çıkmayı denerler içlerinde ilk fireyi verirler . Otobüs sanki uzaydan düşmüş gibidir bırakıldığı yerde dikkat çekici bir yerdir sanki tüm İsveç bu otobüsün etrafında gibidir ve yaşantıları hakkında çok şey görürüz konum itibariyle otobüsünde metro istasyonu önüne bırakılmış olduğu anlaşılıyor ilerleyen dakikalarda.

Otobüsden çıkıpda çöp kutularına saldırdıkları sahne tam bir dramdır . İsveç’in gece hayatına da değinilen filmde Tunç Okan‘ın açlık uğruna tahammül ettiği ve sonra patladığı sahne oldukça çarpıcıdır ve bu olaydan sonra bir fire daha verilir.  Metro istasyonunda yaşanılan olaylar ve otobüsün polisler tarafında kapısı açıldığındaki o bakışlar akıllarda yer edecek bir andır ve her birinin başına adeta otobüs yıkılır .

untitled2ep8

Tunç Okan yapımcılığını senaristliğini yönetmenliğini yaptığı ve baş rolünde oynadığı diş hekimliğinden kazandığı para ile çekimini gerçekleştitidiği ilk yönetmen denemesidir . Sarı Mercedes filminde mercedesin ön planda olduğu gibi bu filmde de otobüs önemli bir yer tutar.

1975 yılının Stockholm şehrini görmekte filminin diğer bir artı noktası güzel bir şehir diyebiliyoruz temas etmek istediğim bir nokta da filmdeki sahtekarın çok ön planda olması yapılan tezgahın seyirci tarafından tam olarak anlaşılması için ön planda olduğunu düşünüyorum . “Ben size döviz getiriyorum siz bana parmak atıyorsunuz” Stocklom’dan Hamburg’a kaçarken kontrol noktasında 9 garibanın günahını girip onların yıkılışına sebep olan paralar için sarf ettiği söz .

Filmde doğu batı arasındaki çok büyük fark göz önündedir köylerinden başka yer görmemiş 9 işçinin otobüsten ara ara çıkıp etrafa açılmalarında yürüyen merdivenden inip çıkamaması ve çevrelerine bakıp anlayamamaları her şeye yabancı oluşları bu farkın ortaya çıkardığı noktalardır .

Sonuç olarak sansür kurulu tarafından yasaklanan ancak Danıştay kararı ile gösterime giren bu ödüllü film türk sinemasın en önemli filmlerinden birisidir ve mutlaka izlenilmesi gereken bir baş yapıttır.

R.G

Sinematik Yeşilçam için yazan Recep Görhan

Türkiyede hiç bir şey aynı kalmıyorken adamlar 40 sene önceki yeri hala muhafaza etmişler .
Türkiyede hiç bir şey aynı kalmıyorken adamlar 40 sene önceki yeri hala muhafaza etmişler .
Stocholm 1974
Stocholm 1974

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir