Kuşkusuz sinemamız son yıllar da önemli atılımlar yaptı ve yönetmenlerimiz farklı festivallerde ödüller alıyor. Özellikle ‘70’li ve ‘80’li yıllardaki teknik imkânsızlıkları aştığımızı ve hatta bazı konularda sınıf atladığımızı söylemek yanlış olmaz. Susuz Yaz gibi filmlerimiz de yurtdışında ödüller almışlardı ancak bu filmlerin sabit bir hayran kitlesinin olduğunu söylemek çok doğru olmaz. Son dönemde belki Türkiye kökenli Fatih Akın yurtdışında kendine ait bir seyirci toplamayı başardı. Ancak Fatih Akın’ın yaptığı sinemayı sadece Türkiye ile sınırlandırmak doğru olmaz. Keza Yılmaz Güney’in de yeri çok ayrı.
Bu noktadan ele aldığımızda dünyada kabul görmüş ve şu ana kadar bir kült haline gelmiş tek bir filmimiz olduğunu savunmamız hatalı olmaz. Pek çok aday olmasına rağmen Çetin İnanç ve Cüneyt Arkın imzalı Dünyayı Kurtaran Adam (DKA) filmi sadece Türkiye’nin en önemli kült filmi değil bence pek çok kişi için de Türk Sinemasının en fazla ismi yayılmış filmlerinden birisi. Tabii ki başta Yılmaz Güney olmak üzere pek çok değerli sinema adamı dünyada saygı ile ele alınıyorlar ama galiba film olarak DKA’ın yeri bambaşka.
Yıllarca gazetelerde, özellikle de kendi basınımızda dünyanın “en kötü” ve “en absürd” filmi olarak listelerde yer alan DKA ülkemizde de özellikle bazı sinema eleştirmenlerinin dalga konusu olmuştu. Boğaziçi Sinema Kulübü ve birkaç idealist yazarın dışında 2000’li yıllara kadar bu genel yaklaşım devam etti. Ancak bu durum özellikle son yıllarda internet sayesinde farklı bir fenomene dönüştü ve işin ilginci filmin çok iyi olmayan kopyaları bile Amerika ve Avrupa’daki çeşitli festivallerde yer almaya başladı. Hatta sadece DKA adına hazırlanmış geceler düzenlenmeye başlandı. Mesela 2 sene önce “Future Shock” temalı Unsound’un gösterim programına DKA da alınmıştı. İtalya, İngiltere ve Hollanda da DKA geceleri düzenlediğini ara ara myspace ve facebook gibi platformlarda okumuştum.
Aslında filmde 19 ayrı filmden görüntü olduğu için ve ana müzik temalarından birisi Indiana Jones film müziği olduğu için DVD’sini yasal olarak yurtdışında basmak mümkün olmuyordu. Bu fenomenin geldiği en ilginç noktalardan birisi ise Amerika menşeili FILMUSIK (*) isimli bir organizasyonun piyasaya sürdüğü DVD. 2012 yılında filmi elden geçirmişler ve film içerisinde farklı pek çok filmden müzikler kullanıldığı için Amerika’da yayın hakkı sorununu aşmak ve anlaşılabilmesini sağlamak adına İngilizce seslendirmişler. Film müziklerini de kendileri yapmışlar.
Yeniden dublaj ve yeni müzikler yapılarak DVD’ye basılan ilk film yine Çetin İnanç’ın Dark Maze tarafından piyasaya Rampage ismiyle sürülen Korkusuz filmi. DKA ise benim bildiğim kadarıyla bu şekilde bir çalışma yapılan 2. film. İşin daha ilginci FILMUSIK isimli bu organizasyon Ekim / Kasım 2013’te çeşitli günlerde Amerika’nın Portland kentinde, filme yapılan seslendirmeyi ve film için yaptıkları müziklerini canlı bir performans ile sahneleyecekler. Arka fonda da eş zamanlı olarak tabii ki DKA oynayacak. Sanırım bu bile filmin nasıl ele alındığını ve ülkemiz sınırlarını aşan bir fenomene dönüştüğünü gösteriyor.
Bana göre Dünyayı Kurtaran Adam’ın Türkiye’den daha fazla ilgiyi yurtdışında görmesinin pek çok sebebi var. Bunlar: En önemlisi Star Wars filminden alınan görüntüler. Bu nedenle konusu Star Wars filmi ile alakasız olmasına rağmen DKA Turkish Star Wars olarak ele alınıyor. Filmdeki müziklerin ve görüntülerin bilinen ve sıkı hayran kitlesine sahip filmler olması filmi otomatikman dikkate değer kılıyor. Yine de kült film olmak için bu yetmez…
Rahmetli Metin Demirhan’ın özellikle DKA’ın tanınması için yaptığı kişisel girişimler. Yurtdışındaki pek çok B film hayranı ile Metin bizzat ilgilenmişti. Pek çok site onun sayesinde haberdar olmuştu. Keza Metin Demirhan’ın DKA’ın devamını Çetin İnanç’la birlikte hayata geçirmek istediğini hem Çetin İnanç’tan duydum hem de Metin dile getiriyordu.
Uzun süre filmin altyazısız olarak etrafta dolaşması nedeniyle pek çok kişi tarafından film üzerine kendine göre bir hikâye ve içerik üretilmesi bu kültü hem gizemli hem de farklı kıldı. Özellikel 10 yıl öncesine kadar “Nanar Land” isimli site dışında filmi anlayabilmiş bir yabancıya rastlamak çok zordu. Hatta bugün bile pek çok Amerikalı 1980’lerde yapılan çakma Star Wars oyuncaklarının DKA için yapıldığını sanıyorlar.
İyinin ve kötünün savaşının ele alındığı filmin tüm olanıksızlıklarına rağmen amansız bir kurgu içerisinde durmak bilmeyen bir şekilde akması Türkçe bilmeyen pek çok kişinin filmi izlemesine olanak sağlamış.
Filmlere sadık bilimkurgu ve fantastik film severlerin Star Wars’tan ötürü filme sahip çıkması da önemli bir faktör. Sonuçta filme kült dememizin sebebi müridleri olması…
Çetin İnanç ve Cüneyt Arkın gibi farklı açılardan bakabilen iki sinemacının herhangi bir kompleks içinde olmadan yıllardır filme ilgi duyanlara dostane yaklaşımı da çok önemli. Dile kolay 1983’ten beri dünyanın en kötü filmi diye yerin dibine sokulmaya çalışılan bir filmin yönetmeni Çetin İnanç, Türkiye’nin tam tersine Yılmaz Atadeniz ile birlikte yurtdışında sinema dergilerinde en fazla yer verilen yönetmenlerimizden birisi.
Teknik yetersizlikler, bütçenin olmaması, farklı filmlerden alınmış sahneler gibi pek çok maddeyi alt alta yazdığımızda oldukça olumsuz bir tablo ortaya çıkmasına rağmen, “kötü” etiketinin altında ezilmeyen, dalga geçmenin aşıldığı ve bunun ötesinde bir tutku haline gelmiş, Türkiye’den çok yurtdışında insanların önyargısız ele aldıkları bir fenomen ve bir kült haline geldi bugün DKA.
Pek çok kişi kabul etmek istemese de, farklı birçok sebebi olsada bugün pek çok ülkede ya “The Man Who Saved The World” ya da “Turkish Star Wars” olarak Türkiye’nin en fazla tanınan filmi Dünyayı Kurtaran Adam.
Yazımı aslında her şeyi özetleyen ve Giovanni Scognamillo ile rahmetli Metin Demirhan’ın kitabı Fantastik Türk Sineması’nın son sözü ile bitirmek isterim;
Kim Dünyayı Kurtaran Adam’ı seyrettikten sonra aynı kalabilir ki?
Utku Uluer
Sinematikyesilcam.com
Bu yazı karga mecmuanın Kasım 2013 tarihli sayısında da yayınlanmıştır
(*) FILMUSIK’in yaptığı DVD kendi web sitelerinde satışa çıkartılmış. www.filmusik.com sayfasından daha detaylı bilgi elde edebilirsiniz.
