Anadolu Rock veya kendi döneminin ismiyle Anadolu Pop, 1960’lı yılların sonunda yeniden evrilen dünyada her ülkenin kendi öz keşif yolculuğunun Türkiye’de ki müzikal yansımasıydı. Virtüözlük takıntısı ve melun kapitalizmin müzik piyasasına da el atması öncesinde serbest çalışmalarla avant garde ve döneminin diğer müzik akımlarına göre daha şahsına münhasır bir çizgiydi. Toplumsal yaşamda bir şeyleri değiştirmenin dayanılmaz çekiciliğiyle aydınlanmış gençliğin bu akımı sahiplenmesiyle beraber 1970’li yıllara girilirken tohumları serpiştirilmiş toplumsal kamplaşmadan da payını almış bir akımdı.
Moğolları bu konuda isim babası olarak ele almakla beraber Cem Karaca, Barış Manço, Erkin Koray ve Ersen gibi isimlerin akıma bizzat katkılarını es geçmemek gerek. Politik hayatımızda ki kısırlaşma ve itiş kakışların müzik adına yeni bir şeyler üretmek isteyen bu insanların kişisel seçimleri doğrultusunda Anadolu Pop konusuna yansımalarını da yıllar sonra daha iyi kavrayabiliyoruz. Selda, Edip Akbayram, Fikret Kızılok, Üç Hürel gibi isimler ise tarzın dinamiklerini kendi müzikal anlayışları ile harmanlamış ayrı alt kolların insanları olarak düşünülebilir.
Müzikal üretimde ki titizliğin aynı oranda sinemaya yansımadığı günlerde gündemi izleyerek yaratılmış senaryolarda Anadolu Popun gücünü görsellikle birleştirmeyi keşfeden Yeşilçam yönetmenleri, soundtrackler konusunda izlenen stoktan melodi kullanımı adetinin bir benzerini popüler ancak bir sonraki çeyrek yüzyılın kült olacak şarkıları içinde sürdürdüler. Kimi zaman şarkıcıların bizzat kendilerinin başrolü üstlendiği filmlerde (Barış Manço Baba Bizi Eversene veya Selda Adaletin Bu mu Dünya gibi yapımlar) kimi zaman şarkıcıların konuk olarak yer aldığı yapımlarda (Üç Hürel Çulsuz Ali filmi gibi) bu karşılıklı faydalanma süregeldi.
Anadolu Pop un progresif bir çizgiye evrilmeye başladığı 1974 senesiyle beraber Yeşilçamda giderek sertleşen politik tandanslı avantür hikayeleri de bir şekilde filmlerin görsel ruhunu dönemin progresif 45 likleriyle desteklemeye başladılar. Aslında Barış Mançonun Anadolu isimli enstrümental çalışmasının ana temasını oluşturduğu Yılmaz Güneyin Yedi Belalılar filmi kendi fikrime göre Anadolu Pop un Yeşilçamda ki ilk başarılı yansımasıdır. Ancak işin rock kimliğiyle ele alınması gerektiği noktada, toplumsal olarak dayatılmış kodları yıkmaya çalışan alternatif anti kahraman hikayelerinde en iyi Anadolu Pop Yeşilçam birlikteliğinin Cüneyt Arkın filmlerinde olduğunu söylenebilir.
Melih Gülgen’in Cüneyt Arkının Baba filmleri serisinin ilk adımı olan Babanın Oğlu, Anadolu Pop etkisi açısından da Yeşilçamın ilk başarılı avantür ve müzik buluşması. Erkin Korayın Elektronik Türküler albümünden bolca alıntı içeren film boyunca müziklerin seçimi fazla kulak tırmalamadığı gibi hapishane sahnesi (Sır) ve açılış (Türkü) gibi noktalarda gerçekten de filme ruhunu veriyor.
Takip eden sene Remzi Jöntürkün Cüneyt Arkının Adam üçlemesinin ilk ayağı Yarınsız Adam filminde Melih Gülgen – Erkin Koray seçiminin yerini Jöntürk – Cem Karaca ikilisi alıyor. Hikaye olarak daha sert bir mizaca sahip bu filmin ülkede gittikçe pozitif alternatif haline gelerek yükselen sol akımlara bir şekilde Yeşilçam noktasından selam çakışını izliyoruz. Cem Karacanın efsane dönemi Dervişan grubuyla gerçekleştirdiği Kavga çalışması filmin içinde ufak bir progresif rock klibi izlememize imkan sağlayacak kadar başarıyla yedirilmiş. Öte yandan Cem Karaca Dervişan döneminin bir diğer eseri Mutlaka Yavrum ise filmin finalinde ki önemli mesajları güçlendirecek kadar iyi bir seçim. Cem Karaca Moğollar ürünü Namus Belası ise filmdeki kadın faktörüne göndermeyle beraber biraz daha popülerlik kaygısıyla mahkeme salonunda ki ‘Hakim Bey’ figürüne yapılmış bir atıf.
Anadolu Pop un popüler yüzünde yukarıda ki örneklerde olduğu gibi Yeşilçam bakışı söz konusuyken tarzın stüdyoyla sınırlı kalmış ve plağa dökülememiş bazı kült örnekleri bugün dahi gizemini koruyarak Yeşilçam ın kendi kendine oluşturduğu bir müzikal altın madeni. Natuk Baytan Kemal Sunal ikilisinin Zafer Dilek ve Arif Sağ ikilisini hunharca kullanmaktan çekinmediği absürt komedi serileri içerisinde sahibini hala bulamadığımız ancak Cahit Berkay, Arif Sağ, Yıldıray Çınar gibi ihtimaller üzerinde durulan Sakar Şakir filminin açılış ve bakkala hücum melodileri de Anadolu Pop Yeşilçam birlikteliğinin güzel karışımlarından birisi olarak karşımıza çıkmakta.
1980’li yıllarda Yeşilçam Şarkıcı filmleri ekolünü kendi sinema anlayışına göre fantastik bir şekilde yorumlayan Çetin İnancın, Cüneyt Arkın filmleri serisinde kendiliğinden bir Barış Manço üçlemesi oluşturduğunu da es geçmemeliyim. Taksimde tesadüfen dinlediği Dönence filmine karanlık ve saykodelik bir film senaryosu üreten İnancın Ölümsüz filmiyle başlayan Barış Manço – Cüneyt Arkın serisi Dört Yanım Cehennem ve Dev Kanı filmlerinde filme esin kaynağı olan hikaye olarak değil ancak filme eşlik eden popüler Anadolu Pop albümleri olarak Cacık (Sözüm Meclisten Dışarı) ve Geçti Dost Kervanı (Estağfurullah Ne Haddimize) ile sürmüştür.
Anadolu Pop etkisinin bu yazıya konu olmuş özel seçimlerinin haricinde, Moğollar Düm Tek ve Anadolu Pop albümlerinin tarz ayırd edilmeksizin Yeşilçam filmlerinin büyük bir bölümünün fon müziğini oluşturan 20 küsür şarkılık bir stoğun ana kaynağıdır.
Yazan: Gökay GELGEÇ – Yojimbooo
