Melih Gülgen - Cüneyt Arkın : Baba Ocağı (1978)

Godfather‘in tüm dünyada yarattığı organize suç ve güç sahibi erkek karakteri rüzgarından etkilenen Yeşilçam, Cüneyt Arkın‘ın Baba temalı filmleriyle kendi iç pazarı için bir yeniliğe adım atmıştı. Kimi zaman filmin ismi, kimi zaman ise filmin içeriğinde sıkça işlenen Baba teması hem aile birlikteliğinin altını çizerken hemde organize suç içerisine yedirilmiş hikayelerle Arkın’ın 1974 – 1979 dönemi kariyerinin mihenk taşını oluşturuyordu.

Bu serinin öncesinde Alın Yazısı ve Yaralı Kurt filmleri dönüşümlü olarak aile – gelenek ve suç temalarına odaklanılırken, Melih Gülgen‘in Babanın Oğlu filmiyle beraber isminde Baba geçen Cüneyt Arkın filmleri serisi başlamıştı. Arkın’ın akrobatik yetenekleri ve bol avantürle süslenen yeni seri sosyal eleştiri ve suç dünyasının içinden bir karakterin gözüyle adaletsizlik temalarına parmak basıyordu.

Serinin getirdiği popülaritenin sonrasında Cüneyt Arkın’ın kendi yönetiminde gerçekleştirdiği Baba Kartal ve Sevgili Oğlum filmleride aynı formüle dayanmaktadır. ( Natuk Baytan‘ın Babacan ve Babaların Babası filmlerinide dolaylı olarak ana seriye dahil edebiliriz ) Baba Ocağı, altyapısı açısından serinin diğer filmlerinden (Babanın Oğlu ve Babanın Suçu) ayrı bir noktaya koyulabilecek bir özelliğe sahip.

Sinematiğin kardeş bloglarından biri olarak yayın hayatına başlamış olan Sinematik Mafia‘da incelediğim ilk filmlerden Kirk Douglas‘lı Brotherhood , Baba Ocağının ana hikayesini oluşturmakta. Yeşilçam’ın belirli yönleriyle orjinalini aşan yeniden çevrimlerinden biri olan bu film, ana filmdeki İtalyan mafya babası (Brotherhood‘un çekildiği dönemde bu isimden imtinayla çekinilmekteydi) karakterinin bir diğer Akdeniz ülkesinde ki izdüşümü.

İstanbul’un sebze hali ve bira fabrikasını elinde bulunduran Halil Güneylioğlu (Cüneyt Arkın) geçmişine bağlı, orta yaşını geçmek üzere eski kabadayı usulünün temsilcisidir. Kardeşi Kemal Güneylioğlu (Tuğrul Meteer) ise yeninin ve büyümeyi işbirliğinde seçen organize suç ve iş dünyasının yeni bir temsilcisidir. İki kardeşi konseyle buluşturan Derbent Nuri (Yüksel Gözen) konseyden ayrılmak isteyen Halil ile konseyde ilerlemek isteyen Kemal arasında ki köprüyü oluşturmaktadır.

Eski raconlara bağlı kalan ve büyümektense elindekini korumayı seçen Halil’in mücadelesi babasından hatıra kalan eski kabadayıların büyük bir sırrı açıklamasıyla içinden çıkılmaz bir hal alır. Babasının ölümüne yol açan ispiyoncu aileden biridir.

Baba Ocağı filminin hikayesini bu noktada bırakıp kalan kısmını henüz izlemeyenler için sürpriz olarak bırakalım. Melih Gülgen‘le 8 yıl önce gerçekleştirdiğim ‘Derin Sohbetler’ söyleşimiz esnasında orjinal filmin kendi ofisinin alt kısmında bulunan makine dairesinde izlenerek senaryonun hazırlandığı hatta bu işlem esnasında Cüneyt Arkın‘ın da çalışmaya dahil olarak senaryo üzerinde bazı fikirlerde bulunduğunu belirtmişti.

Kirk Douglas‘ın Amerikan sineması açısından fiziki ve akrobatik yeteneklerini neredeyse sıfır noktasında kullanabildiği Brotherhood‘a karşılık, Cüneyt Arkın‘lı Baba Ocağı özellikle hal baskını sahnesinde gayet güzel bir kavga sahnesi ile alternatifini oluşturuyor.

Orjinal film ve Godfather’in etkileriyle dünya sinemasına dahil olan İtalyan usulü cezalandırma yöntemlerinden biri olan Domuz Bağı (Türkiye tarihinde ki en şok edici infaz yöntemlerinden biri olarak açığa çıkmasından çok önce ) konusu sinemamızda ilk kez Baba Ocağı filmiyle işlenmekte.

Domuz Bağı sahnesinde Nuri’nin o ana kadar ölümüne sebep olduğu 15 kişinin ismi sayılırken Yeşilçam kavgacılar ekibinden yönetmenlere güzel bir gönderme yapılmasıda ihmal edilmemiş. Memduh Ün – Memduh Ünlü, Melih Gülgen ise Melih Güler olarak Cüneyt Arkın tarafından listede okunan isimler arasında yer alıyor.

İtalyan mafya babasına karşılık Türk versiyonunun sinemamızda genellikle doğu ve güneydoğu ekseninde seçilen kabadayı karakterlerine göre Akdenizli olarak seçilişi ayrı bir artı. Direkt olarak bir yörenin dile getirilmemesi ile beraber Güneylioğlu soyismi ve son çeyrekteki folklorik temalar Halil’in kökeninin Akdeniz bölgesi olduğunu gösteriyor.

Bir zamanların Efes Pilsen fabrikası ve artık tamamıyle tarih olmuş Haliç Sebze Hali’nin görüntüleri, İnsanları Seveceksin’de grev yapılan yer olarak seçilen Sancak Tül Fabrikası gibi gerçek mekanlarda çalışma titizliğini gösteren Melih Gülgen’in filme artı katan detayları.

1970’li yılların popüler şarkıcısı Sevda Karaca ve Yeşilçam’ın trajik yüzünün örneklerinden biri olan Deniz Akbulut‘un yardımcı rollerde yer aldığı filmin müzik seçimleri her zamanki gibi birer cevher niteliğinde. Rocky‘nin Gonna Fly Now‘un dan elektronik müzik ve kraut rock’un klasikleşmiş grubu Tangerine Dream‘e kadar geniş bir yelpazede dönemin popüler parçası Kanım Kaynadı Sana 45’liğide yerini alıyor.

Melih Gülgen’in müzik kullanımı konusunda her filmde kendi zevkinide konuya dahil etmesine (İnsanları Seveceksin – Eyes of Laura Mars albümünün kullanımı gibi) ilişkin olarak Baba Ocağındaki tematik sürpriz Jack Nicholson klasiği One Flew Over The Cuckoo’s Nest ve Martin Scorsese klasiği Taxi Driver‘in müzikleri olarak yansımakta.