Banker Bilo, Ertem Eğilmez tarafından çekilen, senaryosu Yavuz Turgul tarafından yazılan 1980 yılı Arzu Film yapımı olan filmde başrollerde Maho‘yu Şener Şen, Köylüsü Bilo’yu ise İlyas Salman canlandırır.
Bir Ertem Eğilmez baş yapıtı olan Banker Bilo bana göre 1980 yılında çıkan en komik filmdir. Tam bir komedi şölenidir ve üzerinden yıllar geçse, defalarca izlense dahi yine de ilk defa izleniyormuş gibi keyif verir insana. Şener Şen‘in canlandırdığı doğulu kurnaz insan karakteri bence efsanedir. İlyas Salman‘ın oyunculuğunu da çok beğenirim ama benim için film bir Şener Şen filmidir.
Şener Şen sanki bu dünyaya İlyas Salman ve Kemal Sunal‘ı kandırmak, dolandırmak için gelmiştir diye düşünüyorum. Dolap Beygiri, Sefil Bilo filmlerinde olduğu gibi bu filmde de dolandırmaya devam eder… Şener Şen‘in canlandırdığı Maho her seferinde Bilo‘nun iyi niyetinden ve zaafından yaralanır. Bilo hapis bile yatar onun için ama değerini bir türlü anlayamaz Maho. Adeta karşılıksız bir aşk gibidir yaşanılan…
Bilo Almanya’ya göç etmeye çalışmaktadır özellikle de Maho onun kanına girmeyi başarmıştır. Oralarda yaşadıktan sonra Almanya’ya kaçak yollarla pek çok kişiyi sokmaya çalışacağını söyleyen Maho köşeyi dönme peşindedir.
Şener Şen‘in Bulgar sınırında başlar şovu… Almanya sınırındaki tek kişilik dev gösterisi, onun ne kadar kaliteli bir oyuncu olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Kimse görmemesine rağmen parmak yalayıp pasaport sayfasını çevirmekten, karpuz yeme hareketine; tokalaşma hareketinden, köpeği oynarken tenteye çıkıp eliyle göstermesine kadar her ayrıntıyı yaşayarak aktarır. İnandırıcı olması gerekir ama o anı da yaşayarak bunu sunar…
Tabi Banker Bilo‘da olay sadece göç ve dolandırılmak değildir. Film, Türkiye’nin ekonomik kalkınma yolunda, yozlaştırılan kültürünü eleştirirken geleceğe dair ise bir umut olmadığının da altını çizmektedir çünkü sistem yeni yeni oturmaktadır, göç en vahşi kıvamındadır. İnsanımızın cehaletini, saflığını, iki yüzlülüğünü, dürüstlüğünü, sevdasını, aç gözlülüğünü , herkesin birbirini ezme çabasında olduğunu gösteren, sosyolojik tespitler barından filmdir Banker Bilo. Tefeci ya da banker oldun mu, babanın ya da evladın gözünün yaşına bile bakmamak gerektiğini de gösterir film…
Onlarca efsane repliğin de çıktığı ve dillere pelesenk olduğu bir filmde repliklerin en bilineni; “yaptım ama niye yaptım hele bi sor“dur (fonda Süt Kardeşler’in melodisi ile gönderme yapılır)
Filmden en sevdiğim sahnelerden bir tanesi de aşağıdaki sahnelerdir… Filmin geçtiği döneme ışık tutar. Istanbul’daki karaborsacılığı 3 dakika içinde anlatır.
Maho’nun Bilo’ya yaptıkları bugünde aynen devam etmektedir:
Banker Bilo filminin en önemli noktalarından bir tanesi de Ali Şen ile Şener Şen‘in karşılıklı oynamasıdır. 2. kez bir filmde bir araya gelen baba oğul, bu kez karşılıklı iki dolandırıcıyı oynarlar. Aralarında geçen diyalog gerçek hayata da çeşitli atıflarda bulunduğundan benim için çok ilginçtir. Filmdeki Şener’i överken kendi oğlunun oyunculuğu ve geldiği noktaya da gönderme yapar usta oyuncu Ali Şen.
Filmin naif gidişatında senaryo boşluğu veya dikkatsizliği olduğunu düşündüğüm bir sahne hep kafamı kurcalar. Bilo hapisten çıkınca Münir Özkul‘un gecekonduya gider. Orada Haso “başına gelenleri duyduk” der. Sonra komisyon karşılığı çalıştığı fabrikaya işe sokmaya götürür. Hatta patronun kapısına kadar götürüp Bilo’yu sekretere emanet eder. İyi de içerideki patron Maho. yani Haso‘nun köylüsü Maho ve Münir Özkul‘da bunu biliyor. E neden Bilo‘ya bahsetmiyor bizim patron Maho diye. Üstelik Bilo’nun hapse girme hikayesini de biliyorken… Neyse
Filmin iki tane de güzel kadını vardır. Bunlardan bir tanesi Bilo’nun köyünden aşkı Hosa’nun yani Munir Özkul‘un kızı Zeyno‘dur. Zeyno‘yu Meral Zeren canlandırır. Esas kızımız da aslında odur. Maho’nun sınıf atlamak için evlendiği Gülo’yu ise Ahu Tuğba canlandırır. Maho Zeyno’yu ” karımı boşayıp seni alacağım” diye kandırmaya devam eder ve ondan yararlanmaya çalışır. Burada Ahu Tuğba biraz geri plandadır. yıllar içerisinde yıldızlaşıp öne geçecek oyuncunun ısınma turlarından birisidir bu film. Ama evin hanımından daha iddialı giyinip, daha iyi makyaj yapabilen Meral Zeren biraz göze batar. Ahu Tuğba da filmde “konu manken”dir biraz…
Maho bir gazoz fabrikası işini halledebilmek için Almanya’ya gitmek zorunda kalır. O dönem bazı işlerini kaybetmek istemez geride güvenebileceği bir kişi Bilo vardır. Malını servetini Bilo‘ya emanet eder. Bilo, Maho‘nun tüm malına el koyar ve iş yerlerindeki tabelalar buna göre değişir. Maho ülkeye dönünce ve acı gerçeği öğrendikten sonra Bilo‘nun peşine koşar. Holdingin girişindeki döner kapının üzerindeki kalmış tabela yazısı göze çarpar: Mahmut Holding. Sevgili Bilo‘muz Ahu Tuğba‘yı bile elinden almıştır… Bu sefer roller değişir:
–Yapmaz bilo yapmaz dedim ne olur yapmadım de
-Yaptım ama bir sor niye yaptım
-Niye yaptın
-Arkadaş arkadaşı sırtından taşır da ondan yaptım bugüne kadar hep sen bindin sırtıma bundan sonrada ben bineceğim.
Film sonunda ise finali Bilo yapar. Onun artık gözü açılmıştır… Belki de İlyas Salman‘ın oyunculuk macerasının da bir özetidir…
Ben senin derdini anlamışam…sen eski Bilo’yu arıyorsun.o yok artık, öldü… sağolun. El birliğiyle öldürdünüz garibi. Saflığı, temizliği, insanlara sevgisi, sevdası, namusuyla gitti garibim… bakın ! geride bu kaldı… namıssız Bilo …
Olayın özü şu ki ; Bilo gibiler oldukça Maho gibiler hep zengin yaşarlar. Bilo da zaten filmin sonunda Maholaşır…
Banker Bilo filmi İlyas Salman ile Şener Şen‘in artık bir ikili olduğu filmlerin başında gelir. Şener Şen artık Kemal Sunal‘dan da iyice kopmuştur. İlyas Salman ile yeni bir tipleme yaratılmaktadır. Meral Zeren dışında yan karakter oyuncularının çok fazla önde olmadığı bir filmdir. O nedenle Arzu Film‘in kendi kalabalık kadrolu yapımlarından farklıdır. Ayrıca film Ali Şen‘in oğluna icazet verdiği film olarak da ele almamız gereken bir filmdir. Bunu film içerisinde yapması da oldukça hoştur aslında…
Filmi izlemek isteyenler için küçük bir not:
52:12‘de yani 64. dakikasında Yönetmen Ertem Eğilmez‘in kafasını görebilirsiniz. Tabi görüntü yönetmenin ufak bir hatası. Bir yakalamadık siz izleyerek bulun istedik.
Yazan: Muhammed Soysal
2 thoughts on “Şener Şen & İlyas Salman- Banker Bilo (1980)”