Senaryo ve Diyalog Yazarı Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliğince (SenaristBir) “Telif Ertelenemez” başlığıyla imza kampanyası başlatıldı.
Aynı başlıkla 19 Aralık’ta oluşturulan Facebook sayfasında açıklanan imza metni, oyuncu, yönetmen, yapımcı, senaryo yazarı, diyalog yazarı ve animatörlerin katılımına açıldı.
İmza metninde, değişiklik çalışmalarının desteklenildiği ifade edilen “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu” oluşturulurken, imzalanan ilk satış sözleşmelerinde, telif haklarının kapsanmadığının dikkate alınması istendi.
– “1995 yılı öncesinde üretilenlerden, 1 lira telif alamıyoruz”
Yeşilçam döneminde üretilmiş filmlerden, birçok mecrada yoğun gösterimlerine rağmen bugüne kadar “tek bir lira telif” alamadığı belirtilen 1995 yılı öncesi eser sahipleri ve oyuncuların da yeni yasa kapsamı içine alınmasının önemine işaret edildi.
Eserin ticari ilk gösteriminden sonra başlayan yayın (tekrar gösterim), erişime sunma (internet, vs), yeniden iletim (uydu, kablo, vs. şirketleri) ve umuma açık mahallerdeki (otel, uçak, otobüs, kafe, sinema, vs.) haklarının, meslek birliklerince takip ve tahsil edilip taraflarına ödenmesinin yasayla tescil edilmesi talebinde bulunuldu.
– “İlk gösterimden sonraki 1-3 yıl telif alınamayacak” iddiası
Telif hakkının, mevcut yasada, eserin alenileşmesinden hemen sonra başladığı hatırlatılarak, şunlar kaydedildi:
“Ancak var olan yasa maddesinin değiştirilerek telifin bir veya üç yıl kadar devre dışı bırakılmak istendiğini öğrenmiş bulunmaktayız. Eser ve bağlantılı hak sahipleri aleyhine yapılması düşünülen bu değişikliğe, şiddetle karşıyız. Telifin eserin ticari ilk gösteriminden sonra başlamasının, kırmızı çizgimiz olduğunun bilinmesini isteriz.“
– Usta isimlerden destek
Kampanya sayfasında, zaman zaman sektörden destek veren isimlerin konuyla ilgili görüşleri de paylaşılıyor.
Guinness Rekorlar Kitabı’nda 1969-2004 yılları arasında yazdığı 395 senaryoyla “En Üretken Senarist” olarak yer alan Safa Önal, bu sayının 420’ye kadar çıktığını belirtti.
Televizyon kanallarında, günde 7-8 filminin oynadığı aylar olduğuna değinen Önal, şunları ifade etti:
“Üç kuşak reklam alıyor, para kazanıyor. Yahu onun içinden bana vereceğin bir damladır, bir yudumdur. Hiç almadım, hiç vermediler. Vermemek için ellerinden geleni yaptılar. Bana yapılanları, benden esirgenenleri, benden kazanıp bana hiçbir şey vermeyenleri affedecek değilim. Çünkü onlar hiçbir acıma, anlayış, yakınlık göstermeden sadece çalıştırdılar. Bir yapımcı, bir akşam yemekte, (Parayı biz kazandık, Safa’nın sadece karnını doyurduk) demişti.“
Önal, senaryo yazarı olarak Yeşilçam’a ömrünü verdiğini belirttiği Bülent Oran’ın, son telefon görüşmesinde “Sesi kulağımdadır. (10 liracık alayım, öyle öleyim) dedi, alamadan öldü. Erdoğan Tünaş, Sadık Şendil, İlhan Engin’i de söyleyebilirim, bu sıra uzar gider. Hiç kimse bir şey alamadı” diye konuştu.
Geçmişteki röportajlarından birinde, “Telif haklarım ödense, Monte Carlo benimdi” açıklamasında bulunduğunu hatırlatan Önal, “Büyükada’yı bilmem ama büyük yerler alabilirdim. O kadar da değil ama ben hala kira evindeyim, mülküm yok, neden? Bizim namusumuzu, onurumuzu kurtaracak olan, hak ettiğimizi almaktır” dedi.
“Avantür üstadı” yönetmen Yılmaz Atadeniz de 100’ün üzerinde film çektiğini belirterek, şunları söyledi:
“Yurt dışına gittiğimizde film adedini söylediğimizde, (Hangi yatınızla, uçağınızla geldiniz) diyorlar, gülüyorum. Çünkü böyle bir şey yok, yaşamadık. Bizim devrimizdeki tüm oyuncular, üç on paraya çalıştılar. Şimdiki gibi değildi, çok para kazanmadılar. Safa önal gibi arkadaşımız, emekli değil. Bunların her biri bir kıymetti. Kıymetlerini bilemedik, haklarını bilemedik.“
Telif haklarıyla ilgili, filmleri her daim revaçta olan Kemal Sunal‘ın eşi ve çocuklarının, bu ilgiden istifade edememesi örneğini veren Atadeniz, kanunda yer almamasına rağmen firmaların, telif vermeleri gerektiğini vurguladı.
Atadeniz, “Yürümemiz gerekiyorsa Ankara’ya yürüyelim, Meclis’in önünde oturalım” ifadesini kullanarak, şöyle devam etti:
“Artık yaşımız doldu. Önümüzdeki günler bitiyor. Telif hakkı olarak daha bir kuruş almadım. Senarisitler hiçir zaman gereken parayı alamadılar. Halbuki biz onların huzurla yaşamalarını sağlayacak zemini yaratmakla hükümlüyüz. Onun için bütün meslek birlikleri, beraber olmak, aynı adımı atmak mecburiyetinde. Erdoğan Bey’in bu işi düzelteceği kanısındayım. İnşallah ölmeden evvel telif hakkına kavuşabilirim.“
Babası Münir Özkul ve annesi Suna Selen gibi oyunculuğu seçen Güner Özkul da günümüzde de telif haklarından vazgeçmeleriyle ilgili muvafakatname imzalamadan çalışamadıklarını öne sürdü.
Yeşilçam dönemindeki oyuncuların, telifle ilgili fikri dahi bulunmadığını dile getiren Özkul, şunları kaydetti:
“O zamanki haklarını gözetemeyen insanlar için bir kalem açılabilir. Bunun yolu bulunur. İstenmediği için olmuyor. Babam da bu kadarını öngörememiştir. Kendinin bu kadar önemli figür olabileceğini, bu figürünün sağılıp sağılıp bu kadar bereketli olacağını, televizyon kanallarında defalarca döneceğini tahmin edememiştir.”
Özkul, düzenlemeyle başrol oyuncusu dışındaki oyunculara gelir sağlanması yolunun açılabileceğini belirterek, “Hem kendi adıma hem iş arkadaşlarım, annem ve babam adına, telif haklarıyla ilgili Avrupa standartlarında, daha medeni şartlar ve düzenlemeler getirmelerini yetkililerden rica ederim” dedi.
Kampanyayı https://www.facebook.com/telifertelenemez/ adresinden takip edebilirsiniz.
