Yeşilçam ve Futbol – Filizspor

Filizspor

1978’de İzmir’in ilk resmi kadın futbol takımı Filizspor kurulmuş. Altay Spor Kulübünün de desteklediği, hatta formalarını verdiği Filizspor Fahri Başkan olarak da Dört Yapraklı Yonca‘dan Filiz Akın‘ı seçmiş. Akın da Fahri Başkan olarak Filizspor‘un açılışına katılmış. Fotoğraftaki açılışta Akın’a çiçek veren Filizspor‘un kurucusu ve kaptanı, asıl soyismi Vreskala olan genç kızı tanıyabildiniz mi? O da bir dönem sonra Yeşilçam’da pek çok filmde başrol oynayan bir aktör olacak.

Evet Şehnaz Vreskala ya da sinemadaki ismiyle Şehnaz Dilan, 18 yaşında Filizspor‘u kurduğu günlerde. Voleybol, bisiklet, yüzme ve judo gibi sporlarla da alakadar olan Vreskala bir röportajında “Beş yıl futbol oynadım. Günde dört saat idman yapardık. Çok yönlü bir sporcu olmak istiyordum ama en çok futbolu sevdim” der.

Verskala’nın kuzenlerinden Ebru Vreskala ritmik jimnastik, Zafer Vreskala tramplen ve kule atlama branşlarında senelerce Milli Takım’da yer aldılar.

ve daha sonra sinemamızın en güzel oyuncularından birisine dönüşen Şehnaz Vreskala Dilan

Şehnaz Vreskala bir kadın futbol takımı kurmaya karar verdiğinde o dönem İzmir Gençlik ve Spor İl Müdürü olan amcası Bahri Vreskala‘dan yardım ister (Bahri Vreskala bazı spor dallarında hakemlik, 14 sene İzmir, 2 sene de İstanbul Gençlik ve Spor İl Müdürü olarak görev yapmış, çeşitli federasyonlarda idarecilik, danışmanlık yapmış bir şahsiyettir). Bir gazete ilanı verip, takımı oluşturacak kadın futbolcu adayları ararlar. Çoğunluğu lise öğrencisi bir futbol takımı kuracak kadar kadın futbolcu namzedi bulunduğunda da resmen Türkiye’nin ikinci kadın futbol takımı olarak Filizspor kurulmuş.

Filizspor‘a teknik desteği Altay sağlamış. Hatta formalarını bile Altay kulübü yaptırmış, belki de o sebeple renkleri siyah&beyaz.

Açılışa formaları, Filiz Akın‘la tanışmak için Altay’ın yıldızı, sağ bek Sabahattin (Sebahattin Erbuğa) bizzat getirmiş.

Şehnaz Verskela (Dilan) 1980’de manken olarak İzmir’de podyuma çıkmaya başlar. 1981’de kaptan olarak Filizspor‘da şampiyonluğu gördükten ve annesinin ölümünden sonra futbolu bırakıp İstanbul’a halasının yanına taşınmış.

Filizspor

Türkiye’deki Kadın Futbol Takımları

1954 senesinde 6 kadın futbolcunun katıldığı karma bir futbol maçı 24 Mayıs 1954 senesinde İzmir’de oynanmış, böylece kadınlar futbolcu olarak ilk defa yeşil sahaya çıkmış. Tamamı kadın futbolculardan oluşan, “ilk kadınlar arası futbol maçı” ise, yine aynı sene 4 Temmuz 1954 tarihinde Mithatpaşa Stadı’nda “İzmir Kadınlar Futbol Takımı” ile “İstanbul Kadınlar Futbol Takımı” arasında oynanmış.

1955 senesinden 1969 senesine kadar geçen 15 senelik süreçte Türkiye’de kadınların futbol oynandığına dair bir belgeye rastlanmıyor.

1969 senesinde Türkiye’de ilk beynelmilel kadın futbol maçı oynanmış. “İtalya kız takımı” ile “Avrupa Karması Kız takımı” arasında 22 Ağustos 1969 tarihinde İstanbul Mithatpaşa Stadı’nda oynanan karşılaşma 1-1 berabere sonuçlanmış. Beynelmilel milli takımlar düzeyindeki bu maçın, o tarihlerde kadın futbolunun henüz kabul görmediği Türkiye’de oynanmasının nedeninin, Avrupa karmasında oynayan bir Türk kadın futbolcu olmasından kaynaklandığını zannediyorum. Avrupa Karması takımının golünü de Türk kadın futbolcu Afitap atmış.

Kadın futbol klubü olarak 1972 senesinde “Kınalıada Kız Futbol Takımı” (İstanbulspor Kız Futbol Takımı olarak da anılıyor) kuruluyor bir süre sonra “Dostlukspor Kız Futbol Takımı” ismini almış. 1973 senesinde “Dostlukspor Kız Futbol Kulübü Derneği” adı altında resmi olarak tescil edilerek “Türkiye’nin ilk Kız Futbol Kulübü Derneği” olmuş.

Dostlukspor
Dostlukspor, 1977 yılında İnönü Stadı’nda oynanan bir gösteri maçı öncesinde. Soldan sağa
Ayaktakiler: Nesrin, Deniz, Lale Orta, Filiz, Filiz, Adalet, Füsun.
Oturanlar: Özgül, Neşe, Zehra, Yasemin, Hande, Naime.

Dostlukspor kız futbol takımı 1973-1978 seneleri arasında Türkiye’de kadın futbol takımlarının olmamasından dolayı jübile maçları öncesi, derbi maçları öncesi veya futbol takımların sezon açılışlarında erkek takımları ile karşılaşmalar yapmışlar. Rakip bir kadın futbol takımı olmaması sebebiyle genellikle gençler ve eski futbolculardan oluşan takımlarla gösteri maçları yaparak faaliyetlerini sürdürmüşler.

Dostluk Spor Kız Futbol takımı Anadolu’nun hemen her şehrinde erkek takımlarıyla maç yaparak Türkiye’de kadın futbolunun tanınmasını sağlamış.

1978 senesinde İzmir Namık Kemal Lisesi öğrencilerinin kurduğu Filizspor Türkiye’nin ikinci resmi kadın futbol takımı olmuş ve Fahri Başkan olarak film yıldızı Filiz Akın‘ı seçmişler. İzmir Alsancak Stadında Türkiye’deki ilk resmi iki kadın futbol takımı arasında, Dostlukspor ile Filizspor arasında oynanan karşılaşma 6 senelik tecrübe farkıyla Dostlukspor‘un 14-0 galibiyetiyle sonuçlanmış. Filizspor’dan sonra aynı sene, Ankara’da “İncirlispor Kız Futbol Kulübü” ve “Nazendespor Kız Futbol Kulübü” olmak üzere 2 ayrı kadın futbol takımı daha kurulmuş.

Sinema, Futbol ve Filiz Akın

Yeşilçam’da futbol formasıyla kamera karşısına, filmin reklamı ve afişi için geçen ilk yıldız ise Fatma Girik. Uzatmalı nişanlısı Beşiktaş kalecisi Varol Ürkmez dönemi forma giymeyen Girik, Her ikisi de Beşiktaş’ta şöhret olan, ama filmin çekildiğinde Fenerbahçe’de oynayan santrofor Şenol Birol ve forvet Birol Pekel‘le başrolleri paylaştığı, Nejat Saydam rejisinde 1965’de çekilen “Şenol Birol Gol” filminde futbol forması giydi. Filmin afişi ve jeneriğinde Şenol Birol‘un ismi Girik’ten önce yazılır. Bu film Şenol’un da Birol’un da ilk ve son filmi olur.

Girik’in uzatmalı nişanlısı Varol Ürkmez ise kamera karşısına 1963’de Leyla Sayar’la başrolleri paylaştığı, Sırrı Gültekin rejisindeki Kavgasız Yaşayalım‘la geçti. Girik’le hiç kamera karşısına geçmeyen Varol, bu filmde oynamak için Leyla Sayar ve Suzan Avcı‘nın kadroda olmasını şart koşmuştu. Varol Yeşilçam’da 5 filmde oynadı.

Filiz Akın, Yankesici Kız (1964) filminin set aralarında, set teknisyenleriyle futbol oynarken.

İlk forma giyen Fatma Girik‘ti, Yeşilçamın soyunan kadınlarının futbolcularla ilişkileri magazin basının hep gündemindeydi. Ama senelerce, futbol topuyla, futbol oynarken, futbol takımlarıyla fotorafı yayınlanan tek yıldız Filiz Akın oldu. Hatta televizyonun deneme dönemi konuk olduğu Mete Akyol‘un talk-show’unda arada gösterilen önceden çekilmiş kliplerde de futbol oynadı. Akın’ın popülaritesiyle “kadın” ve “futbol”un iki ayrı kutup olarak gören içtimai algıdaki klişenin yıkılması, en azından hafiflemesinde bir nebze de olsa payı vardır. Ama Filiz Akın hiç bir filminde futbolcu olmadı.

80’lerde yıldız namzeti aktörler ve şarkıcılara farklı futbol takımlarının formalarını giydirip fotoğraflarını çekmek magazin modasıydı. 80’lerde ayrıca “Kızlar Sınıfı” gibi filmlerde genç kızlar futbol formaları giyip, maç yaparmış gibi yaptı. Ama bunların hiç biri kadın futbolunu odağa alan ve ciddi yaklaşan filmler değildi, komedi unsurlarıyla destekleyip genç kızların bacaklarını sergilemek amacıyla bu sahneler eklenmişti.

Bakalım kadın futbolunu odağa alan ilk filmimiz ne zaman çekilecek? Dünya sinemasında örnekleri var…

Yazan: Mehmet Atak

Görsel Kaynakça: Ayaktaki Oturanlar sosyal medya hesapları, Türk Spor Dergisi

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir