Asıl ismi Güngör Erbayar‘dır. 5 Nisan 1936 İstanbul doğumlu. Kadıköy Kız Sanat Enstitüsü mezunu. Dokümanter ve haber filmleri yapımcısı Galip San‘ın ofis sekreterliğini yaparken ekonomik nedenlerle mankenliğe de başladı. San’ın Küçük Sahne‘nin müdürlüğünü yapmasının avantajını da kullanıp 1961‘de Küçük Sahne’de Hepimiz Paris’te piyesiyle tiyatroda profesyonel oldu. Dormen T. , Gülriz Sururi & Engin Cezzar T. , Gen-Ar T. , Çuvaldız Kabare‘de oynadı. Rol aldığı piyesler arasında Othello, Tütün Zamanı, Ayı Masalı, Altın Yumruk, Aşk Zinciri, Çikolata Sevgilim, Canlı Maymun Lokantası, Van Gogh var. Daha tiyatroda çok yeni olduğu dönemde alkol yüzünden sahneye çıkamayan Cahide Sonku‘nun rolünü üstlendi. Tiyatro adına dönemi için avangart faaliyetleri de oldu.
Mücap Ofluoğlu ile “okuma tiyatrosu”, Devekuşu Kabare’den seneler önce Yılmaz Gruda‘yla “kabare tiyatrosu” yaptı. Gazino sahnelerine çıktığı dönem verdiği bir röportajda “tiyatroyu hiçbir şeye değişmem, ama, önce karnımızın doyması lazım” der. Radyo tiyatrolarında da ses oyuncusu olarak rol aldı. Sinemaya da 1961‘de Lütfi Akad‘ın yönettiği başrollerini Müşfik Kenter ve Peri-Han‘ın paylaştığı Sessiz Harp‘de yan bir rolle başladı. Güzel bir vücudu olması, soyunma hususunda problemi olmaması, Yeşilçam’ın onu “sarışın vamp” kategorisine oturtmasına neden oldu. Ama vamp harici çok farklı karakter rolleri de oynaması, vamp oynadığında da rolüne karakter özellikleri ekleyip rolü zorlaştırması onu Suzan Avcı gibi Yeşilçam’ın “sarışın vamp” klişesi dahilinde rahat tüketmesini engeldi, bu da Yeşilçam’daki talep oranını menfi etkiledi, bazen üçüncü, dördüncü kadınları oynamak zorunda kaldı.
Ama rollerini zenginleştirmesi, ikinci kadın oynadığı pek çok filmde onu baş kadınla başa baş haline getirdi. Halit Refiğ, Atıf Yılmaz, Duygu Sağıroğlu gibi yönetmenlerin karakter rollerinde onu tercih etmesine neden oldu, ama bu hiç bir zaman ücretine ve afişteki yerine etki etmedi. Gülbin Eray, 60’lı senelerin ilk yarısında Yeşilçam’ın ayrıksı filmlerinde, en farklı karakterler oynamış kadın oyuncularındandır. Sadece ciddi filmlerde değil, Düşman Kardeşler‘deki “Tango Suzan” rolü gibi sıra işi filmlerde de farklı karakterler çıkarabilmiştir. Bir de dönemi için Eray’ı diğer oyunculardan ayıran özelliği, Yeşilçam filmlerindeki en gerçekçi Rum, Levanten, Avrupalı kadın rollerini oynamış olmasıdır.
Bir röportajında “Yerli sinemada sadece masum kız rollerine çıkanlara para veriliyor. Filmcilerin gözünde bizim kıymetimiz yok. Karakter artisti kadınlar, eğer genç ise, muhakkak soyunuyor. Daha doğrusu rejisörler bizi soğan gibi soyuyor. Vamp rolleri en nankör roller. Çünkü sanata, oyuna filan lüzum yok. Her sinemaya ayak basan genç kadın soyunmakla işe başlıyor. Soyunan kadın da o kadar çok ki, filmci bizi kısa zamanda unutuveriyor. Ben fotoğraf modelliği, defilelerde mankenlik yapmasam aç kalırım.” der.
Arada Natuk Baytan‘ın Erol Taş‘la başrolü paylaştığı Sahildeki Ceset (1964), Şoför Nebahat varyasyonu Arabacı Sabahat (1966) ve Ahmet Mekin‘le başrolü paylaştığı Nefesini Keseceğim (1966) gibi düşük bütçeli bir kaç filmde başrol de oynadı. Altı sene içinde 54 filmde rol aldıktan sonra, arada bırakıp döndüğü sinema oyunculuğuna kendi deyimiyle “ödenmeyen bonolar ve tutulmayan sözler” nedeniyle 1967 sonunda kesin nokta koydu.
Filmlerindeki dekolte rollerine karşın özel hayatında sadece pantolon giyen, sansasyonel aşk ilişkilerine bulaşmayan, ayrıksı bohem bir hayat süren Eray dönemin magazin basını ve Yeşilçam’ı tarafından yadırgandı. Yeşilçam’daki en yakın arkadaşları Tuncel Kurtiz ve Yılmaz Gruda oldu. 1967‘de o da sahneye çıkma modasına uyup, Ankara’da bir kulüp’de uzun süre ders alıp, volümlü sesiyle ciddiye alarak Azeri türküler söyledi ama repertuarı gazino mantığına ağır gelince tür değiştirip kantoya geçti. Bir süre kendini “eski bir tiyatro türü” diye avutarak gazinolara devrinin en geniş repertuarlı kantocusu olarak devam ettikten sonra ortadan kayboldu.
Gülbin Eray Filmleri:
– 1961 Sessiz Harp (Lütfi Akad) – 1962 Dağlar Bulutlu Efem (Semih Evin), Süleyman Çelebi (Mehmet Muhtar) – 1963 Gecelerin Hakimi (Nişan Hançer), Zorla Evlendik (Arşavir Alyanak) – 1964 Acemi Çapkın (Nejat Saydam), Ahtapotun Kolları (Nevzat Pesen), Çapkınım Hovardayım (Semih Evin), Gurbet Kuşları (Halit Refiğ), Hızlı Osman (Hasan Kazankaya), Kalbe Vuran Düşman (Atıf Yılmaz), Ölümün Ücreti (Feyzi Tuna), Sahildeki Ceset (Natuk Baytan), Şehrazat (Halit Refiğ), Şeytanın Uşakları (İlhan Engin), Şoförler Kralı (Nejat Saydam), Turist Ömer (Hulki Saner) – 1965 Bekri Mustafa (Süha Doğan), Ben Öldükçe Yaşarım (Duygu Sağıroğlu), Düşman Kardeşler (Semih Evin), Ekmek Kavgası (Yılmaz Duru), Fırıldak Naci (Hicri Akbaşlı), Fişek Necmi (Nişan Hançer), Haremde Dört Kadın (Halit Refiğ), Hırsız (Zafer Davutoğlu), Kadın İsterse (Nejat Saydam), Kahreden Kurşun (Yılmaz Atadeniz),
Kan Gövdeyi Götürdü (Yılmaz Atadeniz), Ölüm Saçan Dudaklar (Cevat Okçugil), Pantolon Bankası (Aram Gülyüz), Pişkin Delikanlı (Cevat Okçugil), Sana Layık Değilim (Osman Seden), Sokaklar Yanıyor (Bilge Olgaç), Şeker Hafiye (Zafer Davutoğlu), Turist Ömer Dümenciler Kralı (Hulki Saner) – 1966 Arabacı Sabahat (Nuri Akıncı), Basık Ökçeliler (Haşim Turyan), Gaddarlar (Nazif Kurthan), Gavurdağlı (Kayahan Arıkan), İntikam Fırtınası (Yavuz Figenli), İntikam Yemini (Mehmet Aslan), Kumsalda Üç Kadın (Basri Murat), Malkoçoğlu (Süreyya Duru), Meleklerin İntikamı (Osman Seden), Nefesini Keseceğim (Cahit Günal), Ümit Kurbanları (Orhon M. Arıburnu), Yetimlerin Türküsü (Ümit Utku), Zehirli Hayat (Aram Gülyüz), Zorlu Düşman (Natuk Baytan) – 1967 Ayrılık Saati (Türker İnanoğlu), Kurt Kapanı (Semih Evin), Paşa Kızı (Türker İnanoğlu), Turist Zehra/ Mert Arkadaşım (Kayahan Arıkan)
Gülbin ERAY (1936 – ) yazısı Mehmet Atak tarafından Facebook için yazılmıştır ve izniyle yayınlanmaktadır – Ocak 2021
One thought on “Gülbin ERAY (1936 – )”