Fikret Reyhan‘ın ikinci uzun metraj filmi Çatlak (2020), çoğunluk mensubu orta direk ailenin olumsuz bir durum karşısında yalpalamasını, belgesel tadındaki anlatımıyla bizlere sunuyor.
Çatlak, sırça köşkte yetişip siyasete soyunmayı hedefleyenler başta, Türk toplumu hakkında fikir sahibi olmak isteyecekler için adeta toplumun röntgenini çekiyor.
Film, çok çocuklu orta direk aile ortamına maruz kalıp bundan uzaklaşmayı becerebilenler için eline geçeni ekrana atma isteği uyandıracak kadar sinir bozucu gerçekliğe sahip.
Başlangıcından itibaren yaklaşık 10 dakika kesintisiz maruz kaldığımız klişe cümleler ve tepkilerle örülü filmin senaryosu, bu minvalde devam ediyor. Hiçbir sürpriz gelişme, tepki yok. Her durumda söylenecek, yapılacaklar belli; filmdeki alacaklıların evi terk etmeden önceki takdimi gibi. Bu takdimin abartı olduğunu düşünenler olabilir. O zaman ne şanslısınız ki uzaklaşmışsınız biraz bu ortamlardan veya hiç maruz kalmamışsınız. Abartı değil çünkü birebir aynısını yapan bir tanıdığım var.
İdeal Aile yanılsaması
Filmdeki ataerkil anlayıştaki biricik ailemizde, sadece erkek çocukların maddi konular hakkında söz hakkı bulunuyor, kızlar evlenince ele gidiyor, “çocuk veren” gelinler “Yavrumun yavrusu, yarısı yılan yavrusu” olarak kucaklanıyor. Gelin, aileye telmaşa tutturulmuş, kerhen kabul ediliyor, ailenin esas üyelerinden beklenenlerin bir kısmından muaf, adeta bir fasulye.
Çatlak’taki aile, maddi çıkarlar söz konusu olduğunda, kurallar çevresinden dolaşmada toplumsal mutabakata uygun davranıyor. Filmin konusunu, aile erkeklerinden birinin, habersizce aldığı borcu ödeme vakti gelince yaşananlar oluşturuyor. Borç alınan paranın kaynağını sorgulamada dini hassasiyetleri ön plana çıkarır gibi konuşma ama borcu ödeme konusunda sürekli yan çizme çabaları, “kul hakkı” kavramını hiç akıllara getirmeme, ödeme tarihiyle ilgili tek söylenenin “Gönlünü ferah tut” olması, ailemizin eşsiz özellikleri.
Çatlak, film izlerken gerçeklerle yüzleşmeyi sevenler için iyi bir tercih. Bu belgesel tadındaki film, 82 dakikalık süresi boyunca akıp gidiyor. Film, tüm unsurlarıyla olmuş bir film. Ayrıca sosyoloji bölümlerinde, örnek film olarak gösterilebilir.
Son yıllarda, muhafazakar aile yapısı üzerine durum tespiti yapan (ki sağcısı-solcusu, muhafazakar bir toplumuz), mutlu aile tablosunun çatlaklarını anlatan filmler peşi sıra geliyor. Bu filmin de geleceğe kalacaklar arasında yerini alacak modern klasiklerden biri olacağını öngörüyorum.
Tamamen subjektif seyirci yorumu dışında film hakkındaki teknik bilgi ve aldığı ödüller için şu yazıya tıklayabilirsiniz: Yılın ödüllü filmi Çatlak
Sinematik Yeşilçam için Hazırlayan: Emre Umurbilir – Ocak 2022