Hepinize selamlar değerli okurlarımız. Geçen Pazar yer verdiğimiz Yeşilçam Yıldızları Puro Sabunu Reklamlarında içeriğinin ardından bu hafta yine 50’li yıllardaki yolculuğumuza devam ediyoruz. O yıllarda piyasaya sürülen ve günümüzde artık bulmanın ve sahip olmanın epey zor olduğu kaynak eser niteliğindeki Bizim Yıldızlar Ansiklopedisi bu yazımın konusu. Genel hatlarıyla yapacağım tanıtım, bu önemli eseri merak eden okurlarım için umarım aydınlatıcı olur. Hazırsanız ufaktan başlayalım o halde.
Malumunuz, 50’li yıllarda ”radyo” halkın tek eğlencesiydi. İstanbul, Ankara ve İzmir Radyosu sunduğu Yurttan Sesler Korosu, Arkası Yarın, Kitap Saati, Solistler Geçidi ve Folklor Hikayeleri gibi programlar halkın eviçi eğlence yaşamına renk katarken kültürel olarak da oldukça besleyiciydi. Radyo günlerinin bereketi kısa sürede magazin dergiciliğine de yansımış ve ortalığı birdenbire boy boy Radyo Dergileri kaplamıştı. Tipo baskılı bu dergilerden başlıcaları; Radyo Magazin, Radyo Alemi, Radyo Haftası, Radyo Dünyası, Radyo ve Sahne, Yeni Radyo, Radyonun Sesi, Sine Radyo Haftası ve Sine Radyo Aktüalite gibi yayınlardı.
Cumhuriyet’in ilanından çeyrek asır sonra ileri bir sanat hamlesiyle yepyeni yıldızlar yetişirken, bu yıldızların hayatlarına dair pek çok nokta halk tarafından merak edilir olmuştu. Böyle bir ortamda Ragıp Şevki Yeşim‘in sahibi olduğu dönemin popüler yayını Radyo Haftası elini taşın altına koymuş ve takvimler 1952 yılının Kasım ayını gösterirken haftalık yayınına ilaveten alfabetik sıralanmış biyografik sanatçı bilgilerini ve resimlerini okurlarıyla buluşturmuştu. Magazin muhabiri Zeki Tükel‘in hazırladığı bu yayınlar Faik Şenol matbaasında basılmıştı. Dergiyle beraber haftalık forma forma dağıtılan sayfalar tamamlandıktan kısa bir süre sonra bu güzide eser Bizim Yıldızlar Ansiklopedisi ismiyle ciltlenerek yeniden piyasaya sürülmüştü. (M. Faruk Gürtunca‘nın 1950 yılında piyasaya sürülen dergisi Bizim Yıldızlar ile karıştırılmasın.)
Musikiden radyoya, perdeden sahneye 600 değerli sanatkar, Zeki Tükel’in beş yıllık emeğiyle bu ansiklopedide bir araya gelmişti. Zeki Tükel, her maddede salt ansiklopedik bilgilere yer vermektense bazı sanatçılarla yaptığı röportajları da kitaba ekleyerek eğlenceli bir yapıt meydana getirmişti. Kitabın önsözünde eseri hazırlarken yaşadığı zorluklardan dem vuran gazeteci, bazı sanatçıların görüş ve anlayış kıtlığını pek çok sanatsever arkadaşının yardımlarıyla aşabildiğini dile getirmişti. Dünün üstatlarının hakkını teslim ederken genç sanatçılara da yer vermiş, onları da yarının kıymetleri – üstatları olarak gördüğünden kitabına dahil etmekte sakınca görmemişti. Şüphesiz gelecek nesillere önemli bir eser bırakacağının bilincindeymiş başarılı magazin muhabiri.
Bu güzide eserde alan Bizim Yıldızlar’ın kimler olduğunu merak edebileceğinizi düşünerek siz değerli okurlarım için bir de fihrist hazırladım. Buyursunlar.
A
Adalet Cimcoz, Afif Yesari, Afife Ediboğlu, Afitap Karacan, Agah Hün, Ahmet Aksoy, Ahmet Adnan Saygun, Ahmet Evintan, Ahmet Gazi Ayhan, Ahmet Üstün, Ahmet Yamacı, Ahmet Yatman, Ağyazar Akyüz, Akile Artun, Alaaddin Palandöken, Alaaddin Yavaşça, Aleksandr Zamboğlu, Ali Can, Ali Kocadinç, Ali Rıza Köprülüleroğlu, Ali Sururi, Ali Şimşekyay, Aliye Rona, Alice Rosenthal, Altan Karındaş, Aptullah Yüce, Armağan Şenol, Arif Sami Toker, Asuman Arsun, Asuman Korad, Aşık Veysel Şatıroğlu, Atıf Avcı, Avni Dilligil, Avni Özbenli, Aydın Arakon, Ayhan Alnar, Ayhan Işık, Ayla Karaca, Ayfer Feray, Ayten Alpman, Ayten Arıkan, Aysel Gürel, Aziz Angın, Aziz Basmacı, Aziz Şenses, Azize Tözem
B
Baha Gelenbevi, Baki Süha Ediboğlu, Bayram Aracı, Bedia Dölener, Bedia Muvahhid, Bedia Yaltırak, Behçet Kemal Çağlar, Behiç Üsküdarlı (Akçakaya), Behiye Aksoy, Behzat Butak, Berin Aydan, Berin Erbay, Belgin Doruk, Belkıs Fırat, Besim Hoşses, Burhaneddin Ökte, Bülent Çavaç, Bülent Ufuk
C
Cahit Irgat, Cahide Sonku, Can Akşit, Celal İnce, Celal Sururi, Celal Şahin, Celal Tokses, Celal Yardımcı, Cemal Cünbüş, Cemal Dinletir, Cemal Kamil Gönenç, Cemal Reşid Rey, Cemil Cankat, Cevdet Çağla, Cevriye Ceyhun, Cevdet Kozanoğlu, Ceyda Karasu, Cihan Işık, Coşkun Kardeşler, Cüneyt Gökçer, Cüneyt Orhon
Ç
Çetin Karamanbey
D
Daisy Mikropulo, Darvaş, Davut Sulari, Diclehan Baban, Dürrü Turan,
E
Edip Erte, Edith Laleşen, Ekrem Güyer, Ekrem Hür, Ekrem Kongar, Ekrem Reşit Rey, Emin Aldemir, Emin Cenkmen, Emin Gündüz, Emin Ongan, Emine Adalet Pee, Emine Engin, Emine Gönülden, Ercüment Batanay, Ercümend Berker, Ercüment Behzat Lav, Erdem Kardeşler, Erdoğan Erduran, Ertuğrul İlgin, Esat Polat, Esma Engin, Eşber Köprücü, Eşref Şefik, Eyyubi Ali Rıza Şengel, Eyüp Sabri Gülener
F
Fahire Fersan, Fahri Kopuz, Faruk Akel, Faruk Altuni, Faruk Kenç, Faruk Yener, Fatma Andaç, Fatma Bilgen, Fehmi Ege, Fehmi Tokay, Ferdi Tayfur, Ferdi Von Statzer, Ferhan Tanseli, Ferhunde Erkin, Feridun Çölgeçen, Feridun Fazıl Tülbentçi, Feriha Tunceli, Fethi Kopuz, Feyha Talay, Feyzi Aslangil, Fikret Karahan, Fikret Mutlu, Fikret Uğurlu, Fikriye Şakrakses, Filiz Tekin, Fuad Edip Baksı, Fuat Rutkay, Fulya Akaydın
G
Galip Arcan, Göçmez Kardeşler, Gönül Söyler, Gönül Ülkü, Gönül Özyeğiner (Yazar), Gül Batu, Gül Gülgün, Gülay Uğurata, Güler Özgeçit, Gülriz Sururi, Gülseren Güvenli, Gülistan Güzey, Güner Balcıoğlu, Gürbüz Bora, Güzide Çelebi, Güzin Ergün, Güzin Esen, Güzin Özipek, Güzin Siper
H
Hacer Buluş, Hadi Hün, Hadiye Ötügen, Hakkı Derman, Hakkı Devrim, Haldun Marlalı, Halid Akçatepe, Halide Akman, Halide Karakan, Halide Pişkin, Halil Aksoy, Halil Atlar, Halil Bedi Yönetken, Halil Onayman, Halim Haliloğlu, Haluk Recai, Hamdi Tokay, Hamid Dikses, Hamiyet Atasoy, Hamiyet Duygulu, Hamiyet Yüceses, Handan Adalı, Hasan Ferid Alnar, Hasan H. Çelik, Hasan Mutlucan, Hasan Refik Ertuğ, Hasan Sözeri, Hasan Tahsin, Hasan Tunç, Hatıra Olcay, Hayali Hayri Usta, Haydar Telhüner, Hayri Esen, Hayri Tümer, Heyecan Başaran, Hicri Akbaşlı, Hikmet Karagözlü, Hikmet Münir Ebcioğlu, Hrant Emre, Hulusi Kentmen, Hulusi Öktem, Huriye Akhan, Hüdadat Şakir Turalı, Hülya Rodoslu, Hümaşah Hiçan, Hürrem Erman, Hüseyin Coşkuner, Hüseyin Dilaver, Hüseyin Erişen, Hüseyin İleri, Hüseyin Kaşif, Hüseyin Kemal Gürmen, Hüseyin Mandal, Hüseyin Mayadağ, Hüseyin Peyda (Örmen), Hüsniye Altuğ, Hüsnü Coşar, Hüsnü Tüzüner, Hüsnü Uludağ
İ
İbrahim İldeniz, İbrahim Karataş, İbrahim Özgür, İbrahim Solmaz, İbrahim Tuğberk, İdil Biret, İ. Haluk Sarıcı, İhsan Akıner, İhsan Balkır, İhsan Evrim, İhsan İpekçi, İhsan Künçer, İhsan Tomaç, İlham Gençer, İlhan Arokan, İlhan Conklu, İlhan Yeşilfiliz, İlyas Tonguç, İnci İzmirli, İnci Meral, İnci Tamay, İrfan Doğrusöz, İrma Toto Karaca, İsmail Demirdöven, İsmail Dümbüllü, İsmail Galip Arcan, İsmail Güzel, İsmail Hakkı Hölöhölü, İsmail Kömürcü, İsmail Şençalar, İsmail Tezelli, İsmet Alpaslan, İsmet Arkayın, İsmet Çetinsel, İsmet Görken, İsmet Tarhun, İsmet Uğurlu, İzzettin Ökte
J
Jak Biçaçi, Jale Yılmaz, Jeyan Mahfi Ayral
K
Kadri Eroğan, Kadri Ögelman, Kadri Şençalar, Kadriye Sarıca, Kadriye Tuna, Kaleli Faruk, Kamuran Bilsel, Kamuran Olcaylı, Kamuran Yüce, Kani Kıpçak, Kara Böcekler, Kazım Cevad Tekbaş, Kemal Gürses, Kemal Mısırlı, Kemal Niyazi Seyhun, Kemal Tözem, Kenan Artun, Kenan Büke, Kerim İleri, Kınar Sıvacıyan (Dağ), Koç Ali, Koray Fuat, Küçük Ali (Hayali)
L
Laika Karabey, Lale Oraloğlu, Lebibe Çakın, Leman Akçatepe, Leman Utku, Leyla Gençer, Leyla Nil, Lütfü Akat, Lütfü Güneri
M
Macide Birmeç, Mahir Canova, Mahir Özerdem, Mahmut Moralı, Makbule Esmeray (Aktan), Maksude Tansel, Maksut Sazer, Masume Ufuk, Mebrure Avaz, Mediha Demirkıran, Mediha Fidan, Mediha Gökçer, Mediha Gökser, Mefharet Birtan, Mefharet Yıldırım, Mehdi Yeşildeniz, Mehmet Akter, Mehmet Ali Erdin, Mehmet Arif Kutlugün, Mehmet Ayar, Mehmet Cemil Ulus, Mehmet Karaca, Mehmet Kasabalı, Mehmet Muhtar, Mehpare Gülen, Mekşufe Ekeman, Melahat Atalay, Melahat Cangüler, Melahat İzmirli, Melahat Palay (İçli), Melahat Pars, Melek Erdik, Meliha Ars, Mediha Gökçen, Melih Özhan, Memduh Karakaş, Memduh Ün, Menşure Tunay, Meral Akartürk, Meral Atılgan, Meral Körmükçü, Mesiha Yelda, Mesude Çağlayan, Mesud Cemil Cem’il – Tel, Metin Mehdi Özgürel, Mihter Çelebi, Misak Perker, Mithat Fenmen, Mithat Gök, M. Kemal Karasüleymanoğlu, Mualla Aracı, Mualla Bayraktar, Mualla Fosforoğlu, Mualla Gökçay, Mualla Kaynak, Mualla Mukadder Atakan, Mualla Yakar, Muammer Çubukçu, Muammer Karaca, Muammer Kırcalı, Muazzez Gökmen, Muazzez İlgin, Muazzez Lutas, Mucap Ofluoğlu, Mucip Arcıman, Muharrem Gürses, Muhip Arcıman, Muhittin Sadak, Muhittin Soydan, Muhterem Nur, Muhsin Ertuğrul, Mukadder Gürten, Murat Köseoğlu, Murat Tiftik, Mustafa Çağlar, Mustafa Eroğlu, Mustafa Hoşsu, Mustafa Kovancı, Mustafa Sağyaşar, Muvakkar Ekrem Talu, Muzaffer Akgün, Muzaffer Arslan, Muzaffer Birtan, Muzaffer Demir, Muzaffer Gökmen, Muzaffer Hepgüler, Muzaffer İlkar, Muzaffer Sarısözen, Muzaffer Tema, Mübeccel Özcömert, Müfit Hasan İmşir, Müfit İşgörür, Mülkiye Ecevit, Mümtaz Alpaslan, Mümtaz Ener, Mümtaz Faik Fenik, Mümtaz Uygun, Münip Kök, Münir Ceyhan, Münir Hayri Egeli, Münir Müeyyet Berkman, Münir Nureddin Selçuk, Münir Özkul, Münire Sukuti, Mürşide Şener, Mürvet Güdücü, Mürvet Sim, Müşerref Taylan, Müyesser Karanfil, Müzehher Güyer, Müzeyyen Senar
N
Naci Duru, Naci Tektel, Nadir Hilkat Çulha, Nana Arslanoğlu, Nazım İnan, Nazif Duru, Nazmi Yükselen, Nebahat Çelikbaş, Nebahat Erdura, Nebahat Üner, Nebahat Yedibaş, Nebile Teker, Necati Başara, Necati Toktay, Necdet Cici, Necdet Erdemli, Necdet Gezen, Necdet Koyutürk, Necdet Mahfi Ayral, Necdet Mutlu, Necdet Remzi Atak, Necdet Varol, Necdet Yazar, Necdet Zenne, Necil Kazım Akses, Necip Celal Antel, Necla Folay, Necla Sarı, Necla Sertel, Necmi Rıza Ahıskan, Nedim Adanalı, Nedim Fındık, Nedim Otyam, Nedret Arıburnu, Nedret Pınar, Nergis Moğol, Neriman Aktepe, Neriman Altınay, Neriman Çınlar, Neriman Esen, Neriman Köksal, Neriman Özde, Neriman San, Neriman Sözen, Neriman Akagündüz, Nermin Tezelli, Nermin Yakan, Nermin Yüceler, Nesrin Korfolu, Neş’e Yulaç, Neveser Kökdeş, Nevin Akkaya Gürcan, Nevin Aypar Mete, Nevin Demirdöven, Nevin Kadıoğlu, Nevin Seval, Nevzat Akay, Nevzat Altınok, Nevzat Atlığ, Nevzat Ekmekçi, Nevzat Güyer, Nevzat Okçugil, Nezahat Dilligil, Nezat Güler, Nezahat Üstün, Nezihe Becerikli, Nezihe Keskinel, N. Hikmet Atalay, Nida Tüfekçi, Nigar Uluerer, Nihal Erkutun, Nihat Baysal, Nihat Esengin, Nihat Kızıltan, Nimet Alp, Nimet Ergüder, Nimet Ergüder, Nimet Köprülü, Nimet Oğuz, Niyazi Erden, Nubar Tekyay, Nureddin Artam, Nureddin Çamlıdağ, Nureddin Ulueren, Nuran Özak, Nurhan Nur, Nuri Akıncı, Nuri Altınok, Nuri Canaydın, Nuri Halil Poyraz, Nurten Sürelsan, Nurullah Şevket Taşkıran, Nusret Abdürrahim, Nusret Ersöz, Nükhet Bilir
O
Oğuz Bora, Oral Bülend, Orhan Avşar, Orhan Boran, Orhan Borar, Orhan Elmas, Orhan Erçin, Orhan Esen, Orhan Subay, Orhan Murat Arıburnu, Osman Alyanak, Osman Çay, Osman Güvenir, Osman Nihad Akın, Osman Özdenkçi, Oya Sensev
Ö
Ömer Altuğ, Ömer Aykut, Özbolhan Faize, Özdemir Faize, Özdemir Baturalp, Özer Coşkun, Özozan Behire
P
Perihan Karakan, Perihan Kövenç, Perihan Sözeri, Perihan Tedü, Perihan Yanal, Perker Anahit, Pola Morelli
R
Rabia Bukni, Rabia Köşker, Radife Erten, Ragıp Tanju, Rahmi Kafadar, Rana Şıvga, Raşit Rıza, Rauf Ulukut, Refet Gülerman, Refia Şenay – Rez, Refika Erul, Refik Ahmet Sevengil, Refik Fersan, Refik Kemal Arduman, Reha Kıral, Reha Yurdakul, Remzi Dölensoy, Renan Fosforoğlu, Reşat Altay, Reşat Aysu, Reşit Baran, Reşit Gürzap, Rıfat Kayakök, Rıza Buruk, Rıza Özsaatçiler, Rıza Rit, Rikkat Uyanık, Ruşen Ferit Kam, Rüçhan Çamay
S
Saadet Alp, Saadet İkesus, Sabahat Akyol, Sabahat Berberoğlu, Sabahat Tanık, Sabahat Tezgider, Sabetay Telyaz, S. Abdurrahman Canbayır, Sabiha İzer, Sabite Gülerman, Sabriye Tokses, Sacide Keskin, Sadettin Arel, Sadettin Kaynak, Sadetyin Öztorun, Sadık Hitay, Sadi Hoşses, Sadi Işılay, Sadi Tek, Sadi Yaver Ataman, Sadri Alışık, Sadri Karan, Saffet Çaplı, Saffet Gündeğer, Safiye Ayla, Safiye Tokay, Saibe Küçükoğulları, Saide Ogan, Saime Arcıman, Saime Sinan, Salih Dizer, Salih Orak, Salih Tozan, Salih Uygun, Saltuk Kaplangil, Sami Ayanoğlu, Sami Özkanlı, Samiye Hün, Sarı Recep, Sedat Ediz, Sedat Ergin, Selahaddin Erköse, Selahaddin İnal, Selahaddin Küçük, Selahaddin Küçükpınar, Selahaddin Moğol, Selahaddin Özgü, Selahaddin Pınar, Selahaddin Yazgan, Selçuk Kaskan, Selika Ayçe, Selim Olgay, Selma Emiroğlu, Selma Köprülü, Selma Kayahan, Semahat Ergökmen, Semiha Altın, Semiha Berksoy, Semiha Coşar, Semiha Sevgen, Semih Argeşo, Semih Evin, Semiramis Göze, Seniha Ark, Serkis Berççağlı, Servet Coşkunses, Settar Körmükçü, Sevim Akmansoy, Sevim Çağlayan, Sevim Tan (Ürek), Sevim – Sevinç Tevs, Sevim Tın, Seyfettin Asal, Seyfi Havaeri, Sezer Sezin, Sıdıka Çandarlı, Sırrı Altaş, Sırrı Gültekin, Solmaz Dölen, Suat Gün, Suat Sim, Suat Taşer, Suavi Tedü, Suna Atlıoğlu, Suna Cerrahoğlu, Suna Eraslan (Ofluoğlu), Suna Günay, Suna Kan, Suna Tanşu, Suphi Niyazi Allı, Suphi Niyazi Özbekkan, Suzan Güven, Suzan Köktürk, Suzan Taşsöken, Suzan Yakar Rutkay, Suzan Yaman, Süheyla Panseler, Süheyl Pettek, Süleyman Şen, Süreyya Taşer
Ş
Şadan Adanalı, Şadan Candar, Şadan Kamil, Şadıman Ayşın, Şahap Akalın, Şahin Tek, Şakir Sırmalı, Şaziye Moral, Şecaeddin Tanyerli, Şefkat Gökçe, Şemseddin Hekimoğlu, Şemsi Yastıman, Şen Kardeşler, Şenses Ahmet, Şerafettin Civelek, Şermin Göçmez, Şerif İçli, Şerif Muhittin Targan, Şevket Yücesaz, Şevki Sevgin, Şevkiye May, Şuayip Sorulmaz, Şükran Eğrilmez, Şükran Özer, Şükran Süley, Şükran Üreten, Şükrü Kongün, Şükrü Şenozan, Şükrü Tunar
T
Tahsin Karakuş, Tahsin Temren, Taki Çenerini, Takuhi Melekyan, Talat Artemel, Tarık Gürcan, Temel Karamahmut, Tevhit Bilge, Tomris Yazıcı, Tülun Korman, Turhan Dilligil, Turhan Karabulut, Türkan Dizer, Türkan Başoğuzoğlu, Türkan Dürnev
U
Uğur Boran, Uğur İsmet Eşkinat, Ulvi Cemal Erkin, Ulvi Tezer, Umur Pars, Uran Handan, Uygun Burhanettin, Uygun Kardeşler
Ü
Ülker Akman, Ülkü Bengü, Ülkü Meral, Üsküdarlı Hayri, Üstüntaş Ali
V
Vahdi Ersin, Vahi Öz, Vasfi Rıza Zobu, Vasfi Uçaroğlu, Vecdi Seyhun, Vecihe Daryal, Vedat Ar, Vedat Karaokçu, Vedat Okurer, Vedia Tunççekiç, Vural Şeref
Y
Y. Adnan Uygur, Yaşar Güvenir, Yaşar Funes, Yaşar Özsoy, Yazar İsmet, Yazıcıoğlu Durmuş, Yesari Asım Arsoy, Yıldız Akçan, Yorgo Bacanos, Yusuf Gül
Z
Zafer Önen, Zati Sungur, Zehra Bilir, Zehra Eren, Zekai Apaydın, Zeki Akartürk, Zeki Alpan, Zeki Duygulu, Zeki Müren, Zeynep Sırmalı, Zihni Rona, Zühtü Bardakoğlu
Kitapta yer alan yitirdiğimiz tüm değerli sanatçılarımızı saygıyla anıyorum.
Sinematik Yeşilçam için Hazırlayan – Sabahattin Bilgiç – Şubat 2022
